پایش خشکسالی استان کردستان با ترکیب شاخص های بارش استاندارد شده (SPI)، تبخیر و تعرق (RDI)، آب زیرزمینی (GRI) و مقایسه با شاخص سنجش از دور پوشش گیاهی (NDVI)

خشکسالی منجر به بی نظمی در سیستم های اکولوژیکی و نابودی شرایط فیزیکی و محیطی آن می شود.در دهه های اخیر در میان حوادث طبیعی که جمعیت انسانی را تحت تاثیر قرار داده، زیان بار ترین آن ها از لحاظ شدت،مدت،گستره تحت پوشش و خسارات اقتصادی-اجتماعی وارده،پدیده خشکسالی بوده است.بنابراین خشکسالی به عنوان یک پدیده طبیعی، می تواند حیات و کیفیت زندگی جمعیت کثیری از ساکنان کره زمین را تحت تاثیر قرار داده و گاهی آسیب های غیرقابل جبرانی را به جوامع تحمیل می کند. به همین دلیل اثرات تخریبی شناخت خشکسالی از همه زوایا دارای اهمیت فوق العاده بالایی است.از جمله برجسته ترین ابزارهای پایش خشکسالی، شاخص های خشکسالی می باشد که شامل شاخص خشکسالی هواشناسی،تبخیر و تعرق،هیدرولوژی و پوشش گیاهی است که هر کدام شامل انواع شاخص های مختلف می باشد. طبق نظر نمیر بیش از 150 شاخص خشکسالی در دنیا ساخته شده است.در بیشتر تحقیقات گذشته برای پایش خشکسالی یک منطقه از یک و یا نهایتا دو شاخص خشکسالی استفاده می شد که هر کدام از این شاخص ها به تنهایی نقاط قوت و ضعفی دارند و ممکن است نتوانند به درستی نماینگر وضعیت خشکسالی باشند.در این مقاله وضعیت خشکسالی در استان کردستان با ترکیب نتایج شاخص های خشکسالی بارش استاندارد شده،تبخیر و تعرق و آب زیر زمینی تحت عنوان شاخص خشکسالی ترکیبی سنجیده و بررسی و نتایج آن با شاخص خشکسالی پوشش گیاهی (سنجش از دور) مقایسه شد، شاخص ترکیبی همه ی پارامترهای خشکسالی را لحاظ می کند و نقاط ضعف شاخص های منفرد را پوشش می دهد. طبق نتایج شاخص آب زیر زمینی (GRI) از سال 1366 تا 1377 از نظر آب زیر زمینی هیچ نوع خشکسالی در استان کردستان وجود نداشته. اما از سال 1377 به بعد به علت افت تراز آب زیر زمینی در اثر افزایش تعداد چاه ها و بهره برداری بی رویه از آب زیر زمینی برای کشاورزی شرایط برعکس شده و به جز سال های 1383 و 1384 و 1386 که مرطوب ملایم بوده،در بقیه سال ها وضعیت غالب استان خشکسالی ملایم بوده است. طبق نتایج شاخص ترکیبی وضعیت غالب آب و هوایی استان کردستان از چندین سال اخیر تا کنون به ترتیب خشکسالی ملایم و مرطوب ملایم می باشد و وضعیت خشکسالی در شرق استان کردستان به دلیل برداشت بی رویه از آب زیر زمینی برای کشاورزی نسبت به بخش های دیگر استان شدید تر می باشد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، هیدرولوژی ، بارندگی ، سنجش از دور