پیش‌یابی دمای شمال غرب ایران و ارتباط آن با ارتفاع ژئوپتانسیل

 بررسی دما در مکان و زمان معیّن نشان می‌دهد که این متغیّر به‌شدّت در تأثیر الگوهای گردش جوّی است. بنابراین هدف از این نوشتار، بررسی دما و ارتباط آن با ارتفاع ژئوپتانسیل است. در این پژوهش از دو پایگاه داده استفاده شده است. پایگاه نخست، پایگاه داده‌های رویداد محیطی (سطحی) است که در این راستا از داده‌های سطحی دمای منتخب ایستگاه‌های شمال ‌غرب ایران استفاده شده است. بیشینه و کمینۀ این ایستگاه‌ها در بازۀ زمانی11/10/1357 تا 11/10/1390 خورشیدی به‌ مدّت 12054 روز از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پایگاه دیگر، داده‌های جوّی را شامل می‌شود که چگونگی جریان جوّی را مشخّص می‌کند. این پایگاه، دربردارندۀ داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال است که داده‌‌های آن از تارنمای NCEP/DOE  وابسته به سازمان ملّی جو و اقیانوس‌شناسی ایالات متحده استخراج شده است. بازۀ زمانی این داده‌ها از 01/01/1979 تا 01/01/2012 میلادی است. برای انجام این تحقیق به طور جداگانه همبستگی میانگین روزانۀ دما، کمینه و بیشینه (9 ایستگاه منتخب) با ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال محاسبه شد. سپس این همبستگی‌ها در نرم‌افزار سرفر وارد شد و چهار منطقه در نیمکرۀ شمالی به دست آمد که با ایستگاه‌های منتخب، همبستگی بالایی را نشان می‌دهند. به طور کلّی، 180 یاخته با میانگین دما، 190یاخته با بیشینه و 168 یاخته با کمینۀ دما در نیمکرۀ شمالی، همبستگی بسیار بالایی با ایستگاه‌های منتخب داشتند. پس از این مراحل، میانگین وزنی یاخته‌های ارتفاع ژئوپتانسیل گرفته شد و معادلۀ آن‌ها با رگرسیون چندگانه به دست آمد. نتایج مدل‌های پیش‌یابی نشان می‌دهد که به ازای هر یک ژئوپتانسیل متر افزایشی که در این نمایه رخ دهد، میانگین روزانۀ دمای ایستگاه‌های منتخب شمال غرب بین 1/0 تا 5/1، دمای بیشینه 1/0 تا 6/1 و دمای کمینه 1/0 الی 2/1 درجۀ سلسیوس افزایش نشان خواهد داد.  

کلیدواژه ها:

پیش‌یابی ، دما ، تصریح ، ارتفاع ژئوپتانسیل