ارزیابی قابلیت محیطی برای تعیین مناطق مناسب کشاورزی با استفاده از منطق فازی و تکنیک AHP در سیستم اطلاعات جغرافیایی و وزن دهی در نرم افزار Expert Choice (موردمطالعه، شهر فردوس)

تحقیق و مطالعه در مورد امکان استفاده از زمین که با توسعه فعالیت های انسانی و روحیه بشری همراه بوده است، در وضعیتحاضر کم وبیش در برنامه ریزی کشورهای مختلف در نظر گرفته شده و ارزیابی قابلیت های محیط زیستی گام متوسطی از روند استفادهاز زمین یا برنامه ریزی محیط زیست است. درواقع قابلیت ارزیابی، اطلاعات اولیه را برای مرحله دوم استفاده از زمین فراهم می کندکه شامل انتخاب مناسب ترین شیوه ی استفاده از زمین و سیستم مدیریتی است. این مطالعه برای ارزیابی قابلیت های محیطی برایتعیین کاربری زمین کشاورزی انجامشده است. روش مورد استفاده در این مطالعه یکی از آخرین روشهای ارزیابی یک قابلیت استکه شامل مراحل زیر می باشد: 1 - شناسایی منابع 2 - تجزیه وتحلیل و محاسبه 3 - ارزیابی قابلیت های محیطی.منابع شناسایی شده برای ارزیابی قابلیت ها عبارتند از: فیزیکی (در اینجا آب وهوا، خاک، ارتفاع، جهت، شیب) و منابع بیولوژیکی(در اینجا پوشش گیاهی) که به طور جمعی منابع زیست محیطی را تشکیل می دهند. سپس نقشه های طبقه بندی شده خاک، آب وهواو پوشش گیاهی را با نقشه های شطرنجی از ارتفاع، شیب و ابعاد فازی ترسیم می نماید. سپس، طبق نظر کارشناسان، تمامی پارامترهادر نرم افزار Expert Choice را با نرخ ناسازگاری 0.09 که مطلوب است، وزن می گیرند. سپس، با ضرب کردن مقادیر هر پارامترکه از AHP در لایه های فازی حاصل می شود، لایه ها (نقشه ها) حاصل می شوند. پس از آن با استفاده از لایه های همپوشانی بااستفاده از سه عملیات OR, AND و GAMMA نتایج نهایی مختلفی را نشان میدهد. و این از طریق برنامه های کاربردیمختلفی است که در عملیات فازی AND حداقل عضویت در نظر گرفته شده درواقع باعث اشتراک سطوح مختلف فازی می گردد.در منطق OR ، حداکثر مقدار عضویت فازی بین لایه های مختلف، در حدود 90 درصد از منطقه را برای استفاده از زمین مشخصکرده، که منطقی است. و تابع GAMMA بسته به ضریب گاما (که در یکی از نقشه ها 0.1 و دیگری 0.9 است) مقداری متفاوتبه ما می دهد. مقایسه پوشش ها نشان می دهد که فازی AND ارزیابی مناسب تری برای قابلیت بالقوه کشاورزی در این مطالعهارائه میدهد. همچنین بررسی مطالعات دیگر و تحقیقات میدانی در منطقه نیز نشان می دهد که نتیجه منطق AND ، منطقی تراست. بنابراین، در این مطالعه، مدل کشاورزی اکولوژیک با توجه به نگرش نسبت به همه فاکتورهای زیست محیطی در شهر فردوسبه عنوان واحد برنامه ریزی و ارزیابی توانمندی، مورد بررسی قرارگرفته است. در این راستا، مطالعه و آماده سازی عوامل فیزیکی وبیولوژیکی انجام شد. سپس با استفاده از روش GIS و FAHP ارزیابی توان اکولوژیک منطقه مورد مطالعه انجام گرفت. در ادامه،با توجه به مدلسازی کشاورزی کشور ایران در مناطق قابل ارزیابی، پارامترهای استفاده شده براساس منطقه موردمطالعه کالیبرهشده و نتایج نشان داد که از تمام مناطق شهر فردوس، حتی مناطقی که قدرتی ندارند یا قدرت بسیار ضعیفی دارند، متأسفانه درحال حاضر برای کشاورزی استفاده می شوند.

کلیدواژه ها:

روش فازی ، فرآیند سلسله مراتب تحلیلی ، مدل اکولوژیکی ، ارزیابی توان اکولوژیک ، سیستم اطلاعات جغرافیایی