اثرات جانبی برخی از مهمترین علف‌کش‌های چغندرقند بر ماکروفیت‌ آبزی غیرهدف

افزایش گستردۀ کاربرد علف­کش­ها در محصولات زراعی اغلب می­تواند باعث آلودگی اکوسیستم­های آبی شود. ماکروفیت­های آبزینظیر عدسک آبی (Lemna minor L.) بعنوان گروهی مناسب برای ارزیابی تغییرات محیطی تحت تأثیر علف­کش­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. به­منظور بررسی سمیت شش ترکیب تجاری علف­کش شامل دس­مدیفام، فن­مدیفام، دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست، کلوپیرالید و کوییزالوفوپ-پی-اتیل و مادۀ تکنیکال کلریدازون مورد استفاده در اراضی چغندرقند کشور با استفاده از آزمون سم شناسی گیاهی استاندارد عدسک آبی (Lemna Test)، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه لُرستان در سال 1396 انجام شد. برای تمامی علف­کش­های مورد استفاده، هشت غلظت مختلف از مادۀ مؤثره هر یک از علف­کش­های فوق بصورت دُز-پاسخ به­همراه تیمار شاهد در نظر گرفته شد. ارزیابی سمیت براساس بازدارندگی سرعت رشد نسبی سطح برگ (RGR) عدسک آبی بعد از هفت روز بود. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تمام علف­کش­های مورد کاربرد رشد عدسک آبی را تحت تأثیر قرار دادند. مقادیر EC50 حاصل از معادلات لگاریتم لُجستیک برازش داده شده بر روی سرعت رشد نسبی سطح برگ عدسک آبی نشان داد که علف­کش دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست سمیت بیشتری را در مقایسه با سایر علف­کش­های مورد استفادۀ چغندرقند دارد (1/04 = EC50میکروگرم برلیتر) و کاهش معنی­داری را در سرعت رشد نسبی سطح برگ عدسک آبی در غلظت علف­کشی بسیار کمتری از سایر علف­کش­ها ایجاد کرده است. کلوپیرالید کمترین سمیت را نسبت به سایر علف­کش­ها بر عدسک آبی از خود نشان داد (71/93 = EC50میکروگرم برلیتر). ترتیب سمیت گیاهی شش علف­کش­ قابل کاربرد در چغندرقند می­تواند بصورت زیر باشد: دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست>کلریدازون >فن­مدیفام>دس­مدیفام> کوییزالوفوپ-پی-اتیل> کلوپیرالید. بنابراین درصورت بکارگیری این علف­کش­ها، باید به حد مجاز تحمل گونه­های آبزی از جمله عدسک آبی که برای تشکیل زنجیرۀ غذایی و عملکرد اکوسیستم­های آبی حیاتی­اند توجه داشت تا منجربهکاهشیانابودیآنهانشود.

کلیدواژه ها:

دُز-پاسخ ، رشد نسبی سطح برگ ، فنیل کاربامات‌ها ، عدسک آبی ، معادله لُگاریتم لُجستیک