دیدگاه علامه جعفری در تحلیل اراده و اختیار در مواجهه با حکمت متعالیه و مکتب نائینی

در مکتب نائینی در صدور فعل اختیاری از مفهومی به نام طلب و سلطنت نام برده‌اند و به زعم خود خواسته‌اند که نقاط ضعف تحلیل‌های فلاسفه را جبران کنند. در باب منشأ اراده نیر میان فلاسفه و مکتب نائینی برخی اختلاف‌نظرها وجود دارد. در تعریف و تحلیل مفهوم اختیار نیز مکتب نائینی به نقد فلاسفه پرداخته و اختیار را ناشی از سلطنت نفس به شمار آورده‌اند. در این میان علامه جعفری آراء خاصی دارد که در بعضی موارد هم با دیدگاه فلاسفه و هم مکتب نائینی تفاوت دارد. وی با توجه به مبانی انسان‌شناسی خود بحث جبر و اختیار را از حب ذات انسان آغاز کرده و اراده را فعل نفس و معلول آن به شمار می‌آورد که شخصیت و انگیزه‌های مختلف انسان‌ها موجب اختلاف اراده‌های انسان‌ها می‌شود. وی با تعریف خاص خود از اختیار، که آن را نظارت من بر دو جهت مثبت و منفی کار می‌داند، از نقش من در صدور اراده و تحقق فعل اختیاری بحث می‌کند.

کلیدواژه ها:

اراده ، اختیار ، فاعل بالتجلی ، طلب ، سلطنت