مشروطه‌گرایی در جامعه بین‌المللی

مشروطه‌گرایی درصدد تقیید و الزام قدرت حاکم به رعایت برخی اصول و هنجارهای اساسی است. این گفتمان، نخست در جوامع ملی پی گرفته شد اما پدیداری برخی تحولات و مفاهیم در حقوق بین‌الملل معاصر،  این مسئله را مطرح ساخته که آیا می‌توان از نظریه مشروطه‌گرایی در جامعه بین‌المللی سخن گفت؟ این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی به ارزیابی مسئله مشروطیت در جامعه بین‌المللی پرداخته و بر این نظر مبتنی است که در حال حاضر، اندیشه مشروطیت اختصاصی به قلمرو ملی نداشته و پا به عرصه‌های فراملی و بین‌المللی نیز گذاشته است. البته این گفته به معنای انکار تفاوت در کارکرد و کارایی مشروطیت در سطوح مزبور نیست. در حقوق بین‌الملل معاصر، قواعد آمره به عنوان قواعدی که از سوی جامعه بین‌المللی مورد شناسایی قرار می‌گیرند، موجب پیدایش سلسله‌مراتبی هنجاری در نظام حقوق بین‌الملل شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که اعتبار دیگر مقررات مشروط به عدم مغایرت با این اصول می‌گردد. علی‌رغم طرح مفاهیمی شبه اساسی در حقوق بین‌الملل، نامتعین بودن مصادیق آنها و از آن مهم‌تر، نامعین بودن مرجعی که در زمینه احراز، اجرا یا تضمین آنها فصل‌الخطاب باشد موجب شده است تا این مفاهیم از کارایی و کارآمدی لازم برخوردار نباشند.

کلیدواژه ها:

حاکمیت ، مشروطیت ، قانون اساسی ، قواعد آمره ، جامعه بین‌المللی ، حقوق بین‌الملل