شبیه سازی فرایند بارش رواناب وپهنه بندی سیلاب (مطالعه موردی : رودخانه لاوین- پیرانشهر)

فراوانی وقوع سیل در چند دهه اخیر باعث خسارات مالی و جانی زیادی در دنیا شده است. افزایش جمعیت همراه با ضعفبرنامه ریزی برای بهره برداری از زمین، تخریب جنگل ها ومراتع ونیز توسعه سطوح غیر قابل نفوذ سبب شده تا در حوزههای آبخیز، آب کمتری به زمین نفوذ کرده و سریعتر به طرف پایین دست جریان یابد. از اساسی ترین گام ها در مدیریتسیلابدشت، کنترل سیل، تعیین حق بیمه سیل و پهنه بندی سیلاب می باشد که جز با تحلیل هیدرولیکی میسر نمی باشدو با توجه به وقوع سیلاب های خسارت زا، ضرورت برآورد و نیز پهنه بندی سیل بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد.محدوده مورد مطالعه بخشی از حوضه آبریز رودخانه لاوین چای از زیر حوضه های زاب، به طول تقریبی 1100 متر درموقعیت طولهای جغرافیای 07 - 45 تا 20 – 45 شرقی و عرضه ای '42 – ˚36 تا '47 – ˚36 شمالی بر روی رودخانه لاوینچای و حوالی روستای سیلوه، در 12 کیلومتری شمال غرب شهر پیرانشهر واقع شده است. در این تحقیق از روشهایتجربی و نرم افزار HEC-HMS جهت برآورد سیلاب با دوره برگشت های مختلف استفاده گردیده است. به منظورپهنه بندی سیلاب از نرم افزار HEC-RAS استفاده شده است. بدین ترتیب که مقاطع عرضی برداشت شده توسط عملیاتنقشه برداری وارد این نرم افزار شده و سپس مقادیر دبی سیل به ازای دوره برگشت های مختلف حاصل از نرم افزار HEC-HMS وارد گردیده و نتایج حاصل بصورت ارتفاع سطح آب در مقاطع مختلف در بازه مورد مطالعه ارائه گردید. نتایجبررسی های فیزیوگرافی حوضه مورد مطالعه نشان می دهد که حوضه آبریز مشرف به بازه مورد نظر مساحتی در حدود595 کیلومتر مربع داشته و طول آبراهه اصلی آن 53 کیلومتر، شیب متوسط حوضه 24 / 19 درصد و ارتفاع متوسط حوضه1412 متر از سطح دریاهای آزاد می باشد. بررسی های هیدرولوژیکی حوضه مورد مطالعه نشان می دهد که دبی سیلابیدر بازه مورد مطالعه و به ازای دوره بازگشت های 2 ، 5 ، 10 ، 25 ، 50 و 100 سال بترتیب برابر با: 2 / 59 ، 5 / 113 ، 175 ،6 / 225 ، 8 / 277 و 5 / 331 متر مکعب بر ثانیه محاسبه گردید. نتایج پهنه بندی سیل در حوضه مورد مطالعه با استفاده ازتلفیق نرم افزار های HEC-HMS و HEC-RAS نشان می دهد که در بازه مورد مطالعه پهنه سیل با افزایش دورهبازگشت گسترده تر شده بطوریکه در این بازه گستردگی پهنه رودخانه بیشتر در ابتدای بازه مورد مطالعه و در ساحل راستدیده می شود. در این قسمت از بازه دخالت انسانی باعث تصرف رودخانه و تبدیل آن به زمین زراعی شده و تسطیح زمیندر این قسمت باعث گردیده تا پهنه سیلابی گسترده تر گردد.

کلیدواژه ها:

، HEC-RAS ، HEC-HMS ، دوره بازگشت ، دبی پیک سیلاب ، فیزیوگرافی ، پهنه سیلاب