نسبت بازنمایی‌های ناتورالیستی و گروتسکی: تجسدگرایی، نمای نزدیک و تحریف بدن

ناتورالیسم و گروتسک دو شکل از ادراک و بازنمایی است که اولی در مقام یکی از مکتب­های ادبی و دیگری در قالب شگردی هنری- ادبی جایگیر شده است. برغم سابقۀ پیدایش و پشتوانۀ معرفتی آنها، مواجهه آن دو با سوژه-ابژه­ها نیز پیامد مواجهه­های مذکور مشابه است؛ البته با وجود نوشتارهای تحقیقی متعدّد در باب هریک از بازنمایی­های مذکور، توجّه چندانی به نسبت آن دو نشده است. در این مقاله وجوه نسبت بازنمایی­های ناتورالیستی و گروتسکی نیز دلایل آن با استناد به برخی از داستان­های معاصر فارسی طبقه­بندی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می­دهد که تلقی ناتورالیستی بنا به نگاه نزدیک­بینانه و منقطع یا زمینه­زدایانۀ برآمده از پوزیتیویسم علمی و عینیت­گرایی متّصل به آن و گروتسک با قصد دنیاگرایی یا دنیوی­کردن، بر بدن سوژه-ابژه­های خود متمرکز شده، آنها را تحریف می­کنند. انگاره یا تصویر تحریف مذکور در بازنمایی­های ناتورالیستی را می­توان در دو سطح شبیه­نمایی و استحالۀ ظاهر فیزیکی و کنش­های انسان به غیر انسان مشاهده نمود. بدن­های تحریف­شدۀ گل ببوی هدایت، شخصیت داستان قفس چوبک، موسرخه و مشد حسن ساعدی و دکتر حاتم بهرام صادقی پیامد عینی مواجهۀ ناتورالیستی-گروتسکی با آن سوژه-ابژه­ها است.

کلیدواژه ها:

ناتورالیسم ، گروتسک ، تجسدگرایی ، نمای نزدیک ، تحریف بدن