جغرافیای اقتصادی دشت همدان ـ بهار در دوره اسلامی (از قرن سوم هجری تا اواخر دوره قاجاریه) بر اساس اسناد مکتوب تاریخی و جغرافیایی

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 520

فایل این مقاله در 27 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSEH-7-2_003

تاریخ نمایه سازی: 4 آذر 1399

چکیده مقاله:

دشت همدان ـ بهار از دیرباز به لحاظ ویژگی‌های جغرافیایی و استراتژیکی، دارای الگوهای اقتصادی خاص و متفاوتی نسبت به مناطق پیرامون خود بوده است. توجه به همدان از سوی حکام در دوره سلاجقه نیز، نشان از اهمیت آن به‌واسطه جایگاه خاص آن در ایالت جبال داشته است. مقاله پیش رو به بررسی مهم‌ترین الگوهای معیشتی حاکم بر دشت همدان ـ بهار و تأثیر راه‌های ارتباطی و عوامل زیست‌محیطی بر اقتصاد این منطقه، می‌پردازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای (بررسی متون جغرافیایی و تاریخی دست‌اول دوره اسلامی)، با ماهیت تحقیقات تاریخی و با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین وضعیت اقتصادی همدان از قرن سوم تا سیزدهم هجری پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وجود دو فاکتور اساسی از جمله وضعیت زیست‌محیطی مساعد (آب‌وهوای معتدل کوهستانی با خاک حاصلخیز) و دیگر قرار گرفتن همدان بر سر مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی شرق به غرب و بالعکس، به ترتیب عاملی بر کشت و فراوانی انواع محصولات کشاورزی و نیز حضور بازرگانان و تجار داخلی و خارجی در این شهر بوده است که به‌تبع آن، رونق اقتصادی این منطقه را به دنبال داشته است.

کلیدواژه ها:

دشت همدان ـ بهار ، جغرافیای اقتصادی و الگوهای معیشتی ، اسناد مکتوب ، دوره اسلامی

نویسندگان

محمدابراهیم زارعی

استاد گروه باستان شناسی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان

مصطفی رضائی

دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آذرخش، مریم؛ فیاض انوش، ابوالحسن (1394)، «جغرافیای اقتصادی ماوراءالنهر از ...
  • آقامحمدی، مهدی؛ شرفی، حسین (1390)، تحلیلی بر پراکندگی جغرافیایی ایلات ...
  • ابن فقیه همدانی، ابوبکر احمد بن محمد (1349)، ترجمه مختصر ...
  •  ابن رسته، احمدبن عمر (1892)، الأعلاق النفیسۀ، لیدن: مطبعه بریل؛ ...
  • ابن حوقل، ابوالقاسم بن حوقل النصیبی (1366)، سفرنامه ابن حوقل ...
  • ابن خردادبه، ابوالقاسم عُبیدالله بن عبدالله (1371)، مسالک و ممالک ...
  • ابودلف، مسعربن المهلهل الخزرجی (1354)، سفرنامه ابودلف در ایران، با ...
  • ابوالفداء، عمادالدین اسماعیل بن علی (1349)، تقویم البلدان، ترجمه عبدالمحمد ...
  •  احمدی منش، محمد (1390)، «جغرافیای تاریخی و شهری همدان در ...
  • اذکائی، پرویز (1380)، همدان نامه (بیست گفتار درباره مادستان)، همدان: ...
  •  اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1340)، مسالک‌ و الممالک، به کوشش ایرج ...
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1368)، مراة البلدان، ج 4، به تصحیح ...
  •  اورسل، ارنست (1382)، سفرنامه قفقاز و ایران، ترجمه علی‌اصغر سیدی، ...
  • اولیویه، گیوم آنتوان (1371)، سفرنامه اولیویه، تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ...
  • بارتولد. و.و. (1308)، تذکره جغرافیای تاریخی ایران، ترجمه حمزه سردادور، ...
  • باکینگهام، جیمز (1380)، «سفرنامه همدان جیمز باکینگهام»، ترجمه منیژه اذکایی، ...
  • بروکشن، هاینریش (1367)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ج 1 ...
  • بلعمی، ابوعلی (1347)، تاریخ‌نامه طبری (تاریخ بلعمی)، به تصحیح و ...
  • پولاک، یاکوب ادوارد (1368)، سفرنامه پولاک: ایران و ایرانیان، ترجمه ...
  • تاوارنیه، ژان باتیست (1336)، سفرنامه تاوارنیه، ترجمه ابوتراب نوری، با ...
  • جرفادقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1357)، ترجمه تاریخ یمینی، به ...
  • جکسن، ویلیامز (1387)، سفرنامه جکسن (ایران در گذشته و حال)، ...
  • جهان پور، علی (1391)، شکوه الوند، همدان: برکت کوثر. ...
  • جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1368)، سرزمین‌های اسلامی (اشکال العالم)، ترجمه ...
  • چلبی، اولیا (1314ه.ق)، سیاحت‌نامه اولیا چلبی، ج 4، استانبول: مطبعه ...
  •  حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله (1380)، معجم البلدان، ترجمه علی‌نقی ...
  • خاقانی شروانی، افضل‌الدّین بدیل بن علی (1357)، تحفة العراقین، به ...
  • زارع ابیانه، حمید (1392)، «تحلیل مکانی پارامترهای کیفی منابع آب ...
  • زارعی، محمدابراهیم (1390)، «ساختار کالبدی ـ فضایی شهر همدان از ...
  • زنده‌دل، حسن (1376)، مجموعه راهنمای جامع ایران‌گردی، شماره 27، استان ...
  •  دروویل، گاسپار (1365)، سفر در ایران، ترجمه منوچهر اعتماد مقدم، ...
  •  دالمانی، هانری رونه (1335)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمه ...
  • دوپلانول، ایکس (1386). جغرافیای اسکان، ترجمه تیمور قادری، تاریخ ایران ...
  • فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران ـ فرهنگ جغرافیایی ...
  • فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور ـ شهرستان همدان (1380)، سازمان جغرافیایی ...
  •  فرهنگ جغرافیایی کوه‌های کشور (1381)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ج ...
  •  فطرس، محمدحسن (1368)، «جغرافیای اقتصادی و اهمیت آن در (برنامه‌ریزی) ...
  •  سالور، قهرمان میرزا (1374)، روزنامه خاطرات عین السلطنه (قهرمان میرزا ...
  •  سدهی، مرتضی؛ رحمانی، علیرضا (1383)، «پیش‌بینی سطح آب‌های زیرزمینی دشت ...
  •  سالنامه آماری استان همدان (1394)، همدان: معاونت آمار و اطلاعات. ...
  • شاردن، ژان (1336)، سیاحت‌نامه شاردن (آداب و عادات، صنایع و ...
  •  شعبانی، محمد (1394)، بررسی و تحلیل باستان‌شناختی محوطه‌های استقراری بخش ...
  • طوسی، محمدبن محمودبن احمد (1382)، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد (1373)، آثار البلاد و اخبار العباد، ...
  • کرزن، جورج ناثانیل (1373)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی ...
  • گروته، هوگو (1369)، سفرنامه گروته، ترجمه مجید جلیلوند، تهران: مرکز. ...
  • گروسین، هادی (1383)، جغرافیای تاریخی و ... زیستگاه‌های دره‌ای الوند، ...
  •  لسترنج، گای (1364)، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، محمود عرفان، ...
  •  محتشم نوری، حسین (1388)، جغرافیای اقتصادی جهان (با تأکید بر ...
  • محمدی، مریم؛ شعبانی، محمد (1395)، «معرفی و تحلیل سفال‌های دوران ...
  •  مستوفی قزوینی، حمدالله ابن ابی بکر احمد (1336)، نزهة القلوب، ...
  • مطیعی لنگرودی، سید حسن (1372)، «نگرشی در کارکردهای جغرافیای اقتصادی»، ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه ...
  • ملازاده، کاظم، محمدی، مریم (1379)، دایره المعارف بناهای تاریخی ایران ...
  • موریه، جیمز (1386)، سفرنامه جیمز موریه، سفر دوم، ترجمه ابوالقاسم ...
  • نوذری، حامد؛ زالی، عادل (1392)، «بررسی وضعیت برداشت از آب ...
  •  هول، فرانک (1381)، باستان‌شناسی غرب ایران، ترجمه زهرا باستی، تهران، ...
  • یغمایی، امان‌الله، پورشعبانیان، زهرا (1393)، «هویت تاریخی جغرافیای همدان در ...
  •  Flandin, Eugène, (1851 a), Voyage en Perse pendant les années ...
  • https://www.googlemape.com ...
  • نمایش کامل مراجع