میراث و مدرنیته در نگرش محمد ار کون

محمد ار کون اندیشمند مسلمان (۱۹۲۸- ۲۰۱۰) و از چهرهای شناخته شده محافل علمی، که رویکری انتقادی و رادیکالی به پدیده دین و به طور خاص نسبت به تاریخ اسلام داشته است. او پروژه فکری خود را با عنوان «نقد عقل اسلامی» درجهت نقد عقلانیت اسلامی سامان داده بود. او از جمله کسانی است که طرح نسبتا جدید و مانوس با فضا و ذهنیت کنونی بشر و به ویژه فرد مسلمان عرضه کرده و در زمینه تعامل سنت و تجدد و بازاندیشی آموزه های اسلامی، طرحی نو ارائه نموده است. ار کون با بهره گیری از روش های موجود در علوم انسانی جدید به سراغ اندیشه های بنیادین رفته و معتقد است که برای درک صحیح و چگونگی استفاده از میراث اسلامی و غربی، باید از رهیافت ها و روش هایی چون ساختارگرایی و تحلیل گفتمان انتقادی بهره برد. از مهم ترین ابزار و روش های پیش رو ار کون که تاکید بسیاری بر آن می کند، مکتب آنال است. مکتب آنال از جمله جریان های معرفتی تاثیر گذاری است که ار کون خود را مدیون آن می داند و معتقد است، آشنایی با این رویکرد او را از نگاه خطی و شرق شناسانه به تاریخ نجات داده است. این اندیشمند مسلمان بر این باور است که از مهم ترین مسائل پس از رویارویی جهان اسلام با مدرنیته غربی، تقابل و تعامل سنت و تجدد می باشد،که بسیار مورد مناقشه قرار گرفته است. خوانش گر اندیشه های اركون باید به دو نکته بسیار اساسی توجه نماید، اول اركون اندیشمندی مسلمان سنتی است و در مبارزه با نگاه اشعریان گام بر می دارد. از سوی دیگر دوران جامعه پذیری اولیه خود را در الجزایر، زیر سیطره استعمار فرانسه سپری نموده و بسیار از آنان تاثیر پذیرفته است. بنابراین نباید همه پروژه او را بر جهان اسلام به ویژه ایران تعمیم داد. در این مقاله بر آنیم به واکاوی روش شناسی محمد اركون و خوانش وی از سنت و تجدد را مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه ها:

محمد ار کون ، میراث اسلامی ، سنت و تجدد ، مکتب آنال ، عقل اسلامی ، عقلانیت انتقادی ، اسلام شناسی تطبیقی ، پساساختارگرایی ، روش تاریخی.