نگرشی بر مسائل و مشکلات تخلیه زه آبهای کشاورزی در طرحهای جنوب خوزستان

نیاز فزاینده به غذا و افزایش تولید محصولات کشاورزی و در نتیجه آن افزایش تقاضا برای آب از یک سوء و اثرات زیانبار زیست محیطی زه آب های کشاورزی بر زیست بوم های طبیعی و منابع آبی پذیرنده از سوی دیگر، جهانیان را بر آن داشته است که با مدیریت زه آبها در جستجوی روش ها و فنونی باشند که علاوه بر کاهش پیامد های زیانبار و ناگوار آنها، امکان استفاده مجدد برای تامین بخشی از نیازهای انسانی را ، فراهم آورند . در حال حاضر فشار افکار عمومی برای آنکه شبکه های زهکشی به گونه ای طراحی شوند که حفظ حیات ساکنین زیست بومها تضمین شده و فعالیتهای کشاورزی، کیفیت آب را زایل نکنند، در حال افزایش است. با توجه به گزارشات موجود، کشور ایران نیز از جمله کشورهایی است که درحال حاضر با این مشکلات روبرو است و بسیاری از تالابها و رودخانه ها در اثر ورود زه آب اراضی کشاورزی همجوار آلوده شده اند. در قسمت جنوب خوزستان در حدود 20 پروژه با مساحت تقریبی نیم میلیون هکتار وجود دارد که تعدادی از آنها اجرا شده و مابقی آنها نیز در دست مطالعه و یا اجراء هستند. با توجه به مطالعات انجام شده بسیاری از این طرحها و عدم پیش بینی دقیق مشاورین در محدودیت تخلیه زه آبها به منابع آب شیرین در آینده ، محل دفع زه آب اکثر این طرحها ، رودخانه کارون و یا هور العظیم انتخاب شده بود. با توجه به افت شدید کیفیت آب رودخانه در سالهای اخیر، علی رغم صرف هزینه های اجرای طرحهای اولیه ، سازمان حفاظت محیط زیست اجازه تخلیه زه آب این طرحها را به محلهائی که در طرحهای اولیه پیش بینی شده بود نداد. این امر علاوه بر هدر رفت بخشی از هزینه ها باعث به تعویق افتادن بهره برداری برخی از این طرحها نیز گردیده است. در این مقاله ضمن معرفی این طرحها و محدودیتها تخلیه زه آب آنها، به بررسی و مشکلات راه حلهای کوتاه مدتی که در حال حاضربرای بهره برداری از این طرحها در نظر گرفته شده پرداخته خواهد شد. ضمنا به مشکلات ناشی از عدم آینده نگری مشاورین از وضعیت طرحها و همچنین عدم هماهنگی بین ارگانها و سازمان های مختلف در تصمیم گیری اشاره گردیده و به میزان هدر رفت زمان و هزینه در این طرحها پرداخته خواهد شد.