خردمحوری در تعاملات انسان و محیط

معماری همواره در خدمت انسان و در جهت پاسخگویی به خواسته های اوست. بنابراین شناخت انسان و رابطه متقابل آن با محیط می تواند حائز اهمیت باشد. مطابق با آموزه های اسلامی خرد به عنوان قوه ای تعریف می شود که به انسان قابلیت اندیشه و انتخاب بهترین روند در جهت رسیدن به اهداف متعالی از جمله کمال و سعادت را می دهد، بنابراین بررسی وجوه آن و تجلی آن در رابطه میان انسان و محیط میتواند درخور بررسی باشد.این پژوهش به دنبال پاسخگویی به یک سوال است؛ نحوه نمود خرد انسانی براساس جهانبینی اسلامی در تعاملات انسان و محیط چیست؟ روش پژوهش حاضر راهبرد کیفی بوده است. در این نو شتار ابتدا ساحات انسان در بینش اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و در گام بعدی به واکاوی انواع تعامل انسان با محیط مطابق با این جهانبینی پرداخته شده است تا با بررسی وجوه عقل و خرد و مبانی طراحی خردمحور، بتوان جایگاه خرد در تعامل میان انسان و محیط را تبیین نمود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میان چهار ساحت انسان (نامی نباتی، حسی حیوانی، ناطقه قدسی و کلی الهی) که در دیدگاه اسلامی عنوان شده است و چهار دسته رابطه انسان با محیط (رابطه انسان و معبود، انسان و جامعه، انسان و طبیعت و انسان و تاریخ) ارتباط وجود دارد و انسان مطابق با ساحت وجودی خود که متناظر با تلاش و ارفیت او در جهت کمال و سعادت اوست در تعامل با هریک از محیط ها مابه ازاء آن رفتاری را از خود بروز می دهد. همچنین به منظور تجلی خرد در معماری ضمن اعمال وجوه مبانی عقل و خرد انسانی، باید باتوجه به جهانبینی حاکم در زمینه فضایی-اجتماعی موجود، طی سلسله مراتبی با درنظرگیری مراتب خرد، معیارهای موجود را به مولفه های محیطی تبدیل نمود.

کلیدواژه ها:

خرد ، انسان ، محیط ، تعاملات انسان و محیط ، جهانبینی اسلامی