مطالعه نهالهای بردبار وحساس به خشکی گونه بلوط ایرانی با تکیه بر مطالعات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی

اکوسیستم جنگل های زاگرس از گسترده ترین اکوسیستمهای جنگلی در حال تخریب در ایران می باشد که از لحاظ حفاظت آب و خاک و مسایل اقتصادی و اجتماعی اهمیت بالایی دارد . بنابراین احیاء و غنی سازی این جنگلها با گونه بلوط که مهمترین گونه چوبی تشکیل دهنده آن است ضروری می باشد . اما جنگلهای زاگرس به علت داشتن اقلیم مدیترانه ای، دارای فصل خشک طولانی در طی دوره رویش گیاهی و پراکنش نامنظم بارندگی در طول سال هستند و در نتیجه مقدار آب در دسترس این جنگلها به عنوان یک فاکتور محدود کننده اولیه در تجدید حیات گونه ها به ویژه بلوط، محسوب می شو د . بنابراین شناسایی درختان مادری که بذور آنها نهال هایی تولید نمایند که عملکرد و زنده مانی بالایی در این شرایط رویشی داشته باشند از اهمیت خاصی برخور دار است که می تواند موفقیت احیاء این اکوسیستم را تضمین نماید. به این منظور بذر 19 درخت مادر ی گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii از نقاط مختلف جنگل های استان کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری گردید و در اسفند بذورشان در گلدان های حاوی کاشته شدند و نهالها تا خرداد به طور کامل آبیاری شدند . نهالهای با ارتفاع و شادابی یکسان از هر پایه مادری از خرداد تا اواسط مرداد تحت چهار تیمار تنش کمبود آب کم، متوسط، شدید و خیلی شدید آبیاری شدند . پارامترهای رویشی (وزن تر و خشک ریشه، ساقه، برگ و وزن تر و خشک کل نهاله ا) و بیوشیمیایی (آنزیمه ای پراکسی داز، کاتالاز ، سوپراکسید دیسموتا ز و آمیلاز و نیز کربوهیدراتهای محلول (گلوکز، رامنوز و مان و ز )، لیگنین و پراکسیداسیون لیپیدهای غشا ء ) نهالهای تحت تیمارهای مختلف اند ازه گیری شدند . همچنین نهالهای بردبار و حساس به تنش کمبود آب با استفاده از پارامترهای رویشی اندازه گیری شده در مرداد و تجزیه تابع تشخیص شناسایی شدند همچنین به منظور بررسی تنوع ژنتیکی درختان مادری با مقاومت به تنش کمبود آب نهالهای آنها، ژنوم کامل استخراج شده از برگ درختان مادریشان با استفاده از نشانگر ریزماهواره و 5 جفت آغازگر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که پس از اعمال تنش کمبود آب 25 ٪ ظرفیت مزرعه ای بر روی نهالها هیچ نهالی تا اواسط مرداد زنده باقی نماند . نهالهای بردبارتر به خشکی نیز عملکرد و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیداتیو بالاتری نسبت به نهالهای حساس به تنش خشکی داشتند. همچنین الل با اندازه 215 جفت باز از آغازگر 36 با فراوانی بالایی تنها در درختانی با نتاج بردبارتر وجود داشت . نهالهای حساس به تنش کمبود آب نیز از قانون هاردی واینبرگ انحراف نشان دادند. اما پارامترهای تنوع ژنتیکی مثل درصد اللهای پلی مرفیک، تعداد الل مؤثر و ... تفاوت چندانی بین درختان با نتاج بردبار و حساس وجود نداشت.

کلیدواژه ها:

بلوط ایرانی ، بیوشیمیایی ، تنش کمبود آب ، جنگل زاگرس ، ریزماهواره ، مولکولی و نهال