بررسی اثرات پخش سیلاب بر روند تغییرات حاصلخیزی خاک

پخش سیلاب در آبخوان نقش موثری در بهبود و حاصلخیزی خاک، ذخیره آب های زیرزمینی، احیا و تقویت پوشش گیاهی و جلوگیری از حرکت شن های روان دارد. از آنجایی که سیلاب زمینه انتقال ذرات خاک راسبب می شود، در صورت مناسب بودن مواد معلق در سیلاب، پخش آن سبب افزایش حاصلخیزی خاک می گردد. در نتیجه لازم است تا میزان این تغییرات و روند آن در طول زمان بررسی و روش مناسب در راستای افزایش بهره وری این طرح ها ارایه گردد. لذا، با نمونه برداری از نقاط مختلف عرصه پخش سیلاب و آنالیز شیمیایی این نمونه ها، این روند در طول دوره رسوبگذاری بررسی شد. برای این کار، نمونه برداری به روش سیستماتیک تصادفی و با شبکه بندی نوارها از سه نوار اول سیلگیری شده ‮‭13‬ ایستگاه منتخب پخش سیلاب در سراسر کشور انجام و شاخص های ازت کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب و کربن آلی خاک اندازه گیری شد. برای مقایسه میانگین ها، به دلیل عدم توزیع نرمال داده ها از آزمون ناپارامتری استفاده شد. همچنین، به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر و آنالیز صحیح داده های جمع آوری شده، مبادرت به گروه بندی ایستگاه ها شد. بدین منظور، با استفاده از آنالیز خوشه ای، میانگین ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک، ایستگاه های منتخب در سه دسته قرار گرفت. بررسی نتایج این تحقیق نشان داد که تغییرات شاخص های حاصلخیزی در نوارهای پخش در سال های مختلف دارای تغییرات نامنظم و همچنین بین گروه های سه گانه ایستگاه ها نیز تا حدی متفاوت بوده است. به نظر می رسد این موضوع می تواند متاثر از عوامل مختلفی از جمله متفاوت بودن کمیت و کیفیت سیلاب منحرف شده، متفاوت بودن بستر عرصه های پخش سیلاب و عدم توزیع یکنواخت سیلاب بر روی عرصه ها باشد. اگرچه بستر اولیه عرصه های پخش سیلاب از نظر مواد آلی و حاصلخیزی خاک فقیر می باشد، اما در مجموع پخش سیلاب باعث بهبود شاخص های حاصلخیزی در خاک سطحی عرصه های پخش سیلاب شده است ؛ بی شک برای رسیدن به شرایط ایده آل نیاز به گذشت زمان بیشتری می باشد. واژه های کلیدی: ایستگاه های منتخب پخش سیلاب بر آبخوان، پخش سیلاب، حاصلخیزی خاک.