چگونگی مهاجرت صوفیان ایرانی به شبه قاره در عصر صفوی

با تشکیل حکومت صفوی، به دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و مذهبی، نخبگان زیادی از جامعه ایرانی نظیر پیروان طریقت های صوفیانه، مجبور به جلای وطن و مهاجرت به سایر مناطق جهان اسلام و به ویژه هند شدند. درواقع شرایط خاص به وجودآمده در اجتماع ایرانی عصر صفوی، مانند حضور علمای شیعه مهاجر از برخی مناطق جهان اسلام در ایران و اختلافات اندیشه ای و فکری ایشان همراه با انتقادات شدید از صوفی گری از یک طرف و از طرف دیگر، بروز اختلافات میان پادشاهی صفوی و صوفیانی که علی رغم حمایت بلندمدت از صفویان، در این مقطع به رقبای ایشان تبدیل شده بودند، زمینه های تضعیف و افول تصوف را در این دوره زمانی در ایران فراهم کرد. درواقع طریقت صفویه در این تغییر رویکرد از تشیع صوفیانه، به تشیع فقاهتی تبدیل وضعیت پیدا کرد و درنتیجه بسیاری از طریقت های صوفیانه دیگر، قربانی این چرخش عقیدتی شدند. به موازات این وضعیت، شرایط مناسب موجود در شبه قاره به خصوص تساهل مذهبی و حمایت های مادی و معنوی حکومت های این منطقه، ازجمله گورکانیان و نیز سلاطین برخی حکومت های منطقه ای مهاجران، مسبب مهاجرت گسترده بسیاری از نخبگان صوفی مسلک ایرانی به این منطقه شد. این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این سوال برآمده است که در دوره صفوی، چه عواملی در انگیزش مهاجرت طریقت های صوفیه از ایران دخیل بوده است

کلیدواژه ها:

مهاجرت ، طریقت های صوفیه ، صفویان ، شبه قاره هند