نقش آبخیزداری و مدیریت منابع آب در توسعه پایدار

بحران آب واقعیتی است که زندگی انسان معاصر را در خاورمیانه و از جمله ایران تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به بررسی های انجام شده چالش های عمده در زمینه منابع آب شامل عدم تناسب منابع با مصارف، تبخیر شدید از منابع آب، افت شدید آب های زیرزمینی در بسیاری از دشتهای کشور، فرسایش شدید اراضی و هدررفت خاک و رسوب گذاری در مخازن سدها، خشکسالی و سیل و خسارات ناشی از آنها، وقوع خشکسالی، عدم بهرهبرداری بهینه از رواناب و آب مازاد حوزه می باشند. توسعه پایدار به معنای حوزه ی تعامل سه قلمرو اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی می باشد. یکی از ابعاد مهم توسعه پایدار، بعد اکولوژیکی آن می باشد. در این میان، یکی از ارکان اساسی پایدارسازی محیط زیست، مدیریت آب می باشد. آب می تواند نه تنها شرایط زیست محیطی را تعدیل کند، بلکه در بعدهای اقتصادی و اجتماعی توسعه پایدار، موثر باشد. برای دستیابی به منابع آب و حفظ و احیا و بهره برداری مناسب از این مایه حیات، قطعا آبخیزداری همه جانبه و یکپارچه یا همان آبخیزداری جامع، یک ضرورت محوری می باشد. مدیریت حوزه های آبخیز یا همان آبخیزداری امروزه به عنوان یک رویکرد جدید در راستای برنامه ریزی، توسعه و مدیریت مناسب اراضی، مدیریت منابع آب، و پوشش گیاهی با تاکید ویژه بر مسائل اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی مطرح می باشد. فلسفه وجودی مدیریت حوزه های آبخیز رویکرد جامع، یکپارچه و فراگیردر مدیریت منابع طبیعی می باشد. هدف این رویکرد ایجاد یکپارچگی و هماهنگی در مدیریت منابع طبیعی و منابع اجتماعی حوزه ها در قالب برنامه های جامعه محور می باشد. با عنایت به اینکه آبخیزداری جامع، نیازمند مداخله و تعامل سیستماتیک، همه جانبه و کل گرایانه می باشد، لذا مشارکت همه جانبه و مستمر جامعه در این امر می تواند کامل کننده و تمام کننده آبخیزداری گردد. مشارکت مردمی در مدیریت جامع می تواند در استمرار و پایداری محیط زیست تاثیر گذار باشد

کلیدواژه ها:

بحران آب ، خشکسالی ، توسعه پایدار ، مدیریت آب ، آبخیزداری ، مدیریت حوزه های آبخیز