کیفر توهین و دشنام اشخاص از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی و حقوق ایران و افغانستان

توهین و دشنام، رفتاری است که مستقیما حیثیت و تمامیت معنوی و کرامت انسانها را نشانه می­ گیرد. هم­ چنان­ که این رفتار موهن، در مذاهب اسلامی گناه و مستوجب عقاب دنیوی (حسب مورد، حد یا تعزیر) دانسته شده است، در نظامهای حقوق کیفری نیز جرم و مستحق مجازات قلمداد شده است. اصلی ترین مبنای جرم­ انگاری این رفتار در نظامهای حقوقی نیز صدمه مستقیم به کرامت و حیثیت و شان انسانهاست. از جمله این نظامها، حقوق کیفری ایران و افغانستان است که این رفتار را جرم دانسته و با مجازات روبه­ رو کرده­ اند. با اینکه در اصل جرم­ انگاری توهین و دشنام، هر دو نظام حقوقی اشتراک دارند لیکن در باب ماهیت و مصادیق، دارای تفاوتهای بارزی هستند. در عین حال، مذاهب اسلامی، چندان در باب ماهیت و مصادیق و کیفر این جرم، اختلاف­ نظر ندارند. با این توضیح که در فقه امامیه، گوینده کلمات اهانت­ آمیز، کنایه یا آزاردهنده تحت عنوان توهین و دشنام تبیین شده و دارای تعزیر است، در فقه اهل­ سنت نیز با موهنین برخورد شدید صورت گرفته است. همه فقهای مذاهب اهل سنت، اهانت به شخص را از جمله رذایل اخلاقی در اسلام دانسته و از نیکوهیده­ ترین رفتارها شمرده است، چنانچه دشنام، توهین، سخن یا رفتاری که به نحوی موجب تحقیر دیگری شود مستحق تعزیر است. در این نوشتار، به بررسی مفهوم و مصادیق و کیفر توهین و دشنام به اشخاص و تحلیل رویکرد مذاهب اسلامی و نیز حقوق کیفری ایران و افغانستان نسبت به آن پرداخته می­ شود.

کلیدواژه ها:

توهین ، دشنام ، مذاهب اسلامی ، حقوق کیفری ایران ، حقوق کیفری افغانستان ، کیفر