معرفت شناسی از دیدگاه امام علی (علیه السلام) با تاکید بر دلالت های تربیتی آن

هدف این پژوهش، معرفت شناسی از دیدگاه امام علیه­السلام باتاکیدبر دلالت های تربیتی آن، درقالب مراتب، منابع، ابزار، موانع و پیامدهای معرفت همچنین شرایط علی و واسطه ای و راهبردهای کسب معرفت از دیدگاه امام علی(ع) و تبیین دلالت های تربیتی آن است. درراستای دستیابی به این هدف، هشت سوال طراحی شد. روش این پژوهش، روش نظریه پردازی داده بنیاد و مواد و محتوای این تحقیق کتاب­های ارزشمند نهج البلاغه، غررالحکم و سایر منابع روایی شیعه دربردارنده سخنان آن حضرت بود. نتایج و یافته­های پژوهش نشان داد که شرط علی کسب معرفت هدایت الهی ؛ شرط میانجی آن تقوای الهی ؛ مراتب معرفت شامل: شک، ظن و یقین ؛ منابع معرفت شامل وحی و الهام، عقل، قلب، فطرت، آیات آفاقی (طبیعت) آیات انفسی (انسان) و تاریخ و ابزار معرفت شامل: تدبر در قرآن، خردورزی (تعقل/ تفکر)، حس، کشف و شهود، عبرت گیری و تاسی به سیره اهل بیت است. همچنین موانع معرفت شامل: پیروی از هواى نفس، دنیاپرستی، محبت غیر خدا، شهوت پرستی، آرزوهای طولانی، اطاعت از فاسقان و هم نشینی با آنان، مزاح و شوخی بیجا و بیش ازحد، عجب و خودپسندی، فتنه، طمع، فقر، وسوسه هاى شیطانی، خشم و غضب، جدل، به کارنبستن علم، غرور، کوته بینی و شبهه و پیامدهای معرفت شامل: تمیز حق از باطل، برخورداری از اجر شهید، کسب ایمان، حفظ دین، زهد، کسب فضیلت، کسب بصیرت، کسب معنویت، حکمت، آگاهی به زمان خویش، خداشناسی و آمرزش و راهبردهای توسعه معرفت شامل: اخلاص، ایثار، سیر درآیات آفاقی (طبیعت) و آیات انفسی (خودشناسى)، ذکر و یاد خدا، تزکیه نفس و تجربه است. نتایج و یافته­های پژوهش نشان داد که دلالت های تربیتی مناسب معرفت شناسی از دیدگاه امام علی(ع) در بعد اهداف تربیت شامل قرب الهی به عنوان هدف آرمانی، چهار هدف کلی و تعدادی اهداف فرعی همچنین روش ها و موضوعات تربیتی مناسب با آن بود.

کلیدواژه ها:

شناخت ، معرفت ، معرفت شناسی ، امام علی(ع) ، دلالت های تربیتی