آثار سیاست های قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری بر الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان بخش شهداد

کاهش نزولات جوی و استحصال بی رویه از منابع آب زیرزمینی دشت شهداد سبب تغییرات شدید در نظام بهره برداری از منابع آب منطقه شده است. آب یکی از مهم ترین نهاده ها برای تولید محصولات کشاورزی به شمار می رود و مدیریت کارآی این نهاده ی کمیاب یکی از زمینه های مهم توسعه کشاورزی محسوب می شود. لذا هدف این مطالعه، شناسایی اثرات سیاست های قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری بر الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان بخش شهداد از توابع شهرستان کرمان است. سیاست قیمتی آب آبیاری (افزایش هزینه های استحصال آب از طریق افزایش هزینه برق مصرفی) تحت سناریوهای 25، 50، 75 و100 درصد و سیاست غیرقیمتی آب آبیاری (کاهش آب در دسترس کشاورزان) با پیش فرض های، 5، 10 و 15 درصد در نظر گرفته شد. به منظور تحقق اهداف مطالعه، از مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت با تابع هزینه درجه دوم و تابع تولید با کشش جانشینی ثابت استفاده شد. داده های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و تکمیل 106 پرسش نامه در سال زراعی 96-1395 جمع آوری گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که با اتخاذ سیاست قیمتی آب آبیاری، سطح زیرکشت محصولاتی که مصرف آب کمتری دارند، افزایش و سطح زیرکشت سایر محصولات منتخب، کاهش می یابد. سود ناخالص مدل تحت سناریو 100 درصد افزایش هزینه های استحصال آب، 26 درصد کاهش خواهد یافت. اتخاذ سیاست غیرقیمتی آب آبیاری تحت سناریوی 15 درصد، سبب کاهش سطح زیرکشت همه ی محصولات منتخب می شود و با اعمال این سناریو، سود ناخالص مدل، 48 درصد کاهش می یابد. بنابراین اتخاذ سیاست های مکمل مانند افزایش قیمت محصولات، استفاده از ارقام با عملکرد بالا و به کارگیری سیستم های نوین آبیاری هم زمان با اجرای این سیاست، توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

: بخش شهداد ، برنامه ریزی ریاضی مثبت ، تابع تولید با کشش جانشینی ثابت ، تابع هزینه درجه دوم