باز خوانی قاعده نفی سبیل

قاعده نفی سبیل که گاه با العلو ، الاستعلاء و الاسلام یعلو و لا یعلی علیه نیز از آن تعبیر می شود، از قواعد مهم فقهی است که مستند به آیات قرآن، اخبار مستفیض و اجماع است. فقها در مواردبسیاری این قاعده را مبنای استنباط احکام فرعیه قرار داده اند. براساس مفاد این قاعده، هرعملی که سبب شود دشمنان دین و یا غیر مسلمان راهی برای سلطه و ولایت بر مسلمان یا مسلمانان پیدا کنند، حرام است. گفته شده: لسان قاعده نفی سبیل، حکومت واقعی بر ادله اولیه است، یعنی به مقتضای این قاعده هرعقد و پیمان و هرمعامله و ایقاع و قراردادی به حسب طبع اولی اش اگر موجب علو وعزت و شرف کافر بر مسلم بشود منفی است و اعتبار حقوقی ندارد. موضوع تحقیق و پژوهش درمقاله پیش رو، قاعده نفی سبیل است. نویسنده در این مقاله به بحث از مفهوم و مفاد قاعده نفی سبیل، موقعیت فقهی آن و مستندات آن پرداخته و در نهایت برخی از فروع فقهی مبتنی بر این قاعده را تحلیل می کند. همچنین نویسنده ضمن بحثی مستوفی از مستندات این قاعده، تنها مستند قابل اعتنای این قاعده را درک عقل دانسته و توجه به اقتضای درک عقل را در استناد به این قاعده بایسته و حتمی می داند.

کلیدواژه ها:

نفی سبیل ، نفی سلطه ، عزت اسلامی ، اقتدار اسلامی ، اسلام و سیاست خارجی