بررسی تاثیرپذیری سطح آب زیرزمینی از نشت و نفوذ در کانال های انتقال آب (مطالعه موردی: بلداجی)

آب زیرزمینی منبع اصلی تامین آب آشامیدنی بیش از 5/1 میلیارد نفر در سراسر جهان، از جمله مناطق خشک و نیمه­خشکی چون ایران است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر نشت و نفوذ بر تغذیه آب زیرزمینی، در شرایط قرارگیری تراز سطح ایستابی در اعماق متفاوت انجام شده است. برای انجام این پژوهش، کانال خاکی بلداجی با خاک لومی، در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری، به­عنوان نمونه اصلی انتخاب شد. ابعاد این کانال براساس روابط تشابه ابعادی و با در نظر گرفتن مقیاس 13/0 به مدل آزمایشگاهی واقع در آزمایشگاه مکانیک خاک دانشگاه شهرکرد و در کانالی با شیب ثابت، طول یک متر و عرض 59/0 متر انتقال یافت. در این پژوهش، 9 دبی (بین 40 تا 161 لیتر در ثانیه) و چهار سطح ایستابی (75/0، 8/0، 85/0 و 9/0 متر از سطح خاک) به دبی قابل کاربرد در مدل تبدیل شد. کلیه آزمایش­ها برای دو مقطع مثلثی و ذوزنقه و در سه تکرار انجام گردید. نتایج مدل فیزیکی آزمایشگاه نشان داد نفوذ آب از کانال باعث بالا آمدن سطح آب زیرزمینی بین 5/3 تا 11 سانتی­متر می­گردد. مقادیر تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از روش بیلان آب محاسبه شد و نتایج نشانگر تخمین­های نامطلوب این روش برای هر دو مقطع مثلث و ذوزنقه است (R2 بزرگتر از 72/0 و 62/0 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث؛ RMSE بزرگتر از 166 و 157 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث؛ و MAE بزرگتر از 154 و 142 به­ترتیب برای مقطع ذوزنقه و مثلث). بنابراین، این روش برای تخمین تغذیه در منطقه بروجن پیشنهاد نمی­شود.

کلیدواژه ها:

کانال خاکی ، مدل سازی فیزیکی ، تشابه ابعادی ، روش بیلان آب