نقد نظریه نسخ عقلی از دیدگاه عقل، قرآن و حدیث
محل انتشار: دوفصلنامه کتاب قیم، دوره: 8، شماره: 21
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 348
فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_KGY-8-21_003
تاریخ نمایه سازی: 8 اردیبهشت 1399
چکیده مقاله:
نظریه نسخ عقلی، از نظریات پدیدآمده در قرن 19 و تکاملیافته در قرن 20 و 21 میلادی است. این نظریه، اجتهاد در حوزه احکام را بر محور مقاصد شریعت دانسته و قائل به بازسازی احکام به تناسب مقتضیات عصر جدید است. تئوری مزبور، بر مبانیای استوار است که یکی از مهمترین آن ها عرفی بودن احکام است. قائلان این نظریه، احکام غیرعبادی را عرف مردم عرب و جزء احکام غیرحقیقی اسلام دانسته و قائل به نسخ این احکام و جایگزینی احکام عقلی به جای آن ها هستند. مقاله فرارو با روشی توصیفی- تحلیلی، استناد به مبنای مزبور در جهت اثبات نظریه مذکور را نقد و بررسی کرده است. نتیجه آنکه این استناد با اشکالات ذیل مواجه است: مخدوش بودن کمیت پرشمار احکام عرفی جزئی به خاطر عدم علم تفصیلی به قوانین عصر جاهلیت؛ عدم اختصاص مساله عرفیت به احکام غیرعبادی، زیرا آنان امضایی بودن را عامل تغییرپذیری میدانند درحالی که اکثریت قائلان به ثبوت احکام عبادی باور دارند؛ برخورد سهگانه ابقایی، اصلاحی و ابطالی اسلام با قوانین عرفی که نشان میدهد عرف، به خودی خود نمیتواند ملاک و معیار باشد؛ ظرف تحقق بودن عرف برای احکام نه عنصر قوام بخش بودن آن؛ تشتت سیره عقلای اعصار و امصار مختلف و عدم قابلیت جایگزینی آن برای احکام قرآنی؛ عدم وجود قید زمانمندی در احکام قرآنی و وجود ادله درون متنی دال بر زمانشمولی در احکام قرآنی.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
کیوان احسانی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه اراک
سید ابراهیم مرتضوی
دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی/ دانشگاه اراک