نقش کارکردهای تعلیمی در ساخت یابی حکایات مولانا(مطالعه موردی: حکایت درویش صاحب کرامات)

بسیاری از حکایت­های مثنوی، هم در سطح روایت و هم در سطح عناصر، وابسته به حکایت­های دیگری هستند که پیش از مولانا آفریده یا ترکیب شده­اند. یکی از عوامل مهم این وابستگی، پیوندهایی است که هر متن، بر پایه روابط بینامتنی، با دیگر متون برقرار می­سازد. براین اساس، نقش مولف در جایگاه معرف و معلم نیز، می­تواند باعث وابستگی به زمینه­های فرهنگی و متنی دیگر شود. بدین­سان مولف از اضطراب تاثیر دیگران می­کاهد و با اتکا به تعلیم جنبه­هایی خاص از روایت­های پیشین، دست به بدخوانی خلاق می­زند. این پژوهش بر آن است که با شیوه توصیفی تحلیلی دریابد که چگونه کارکرهای تعلیمی، منجر به ساخت­یابی حکایت تازه مثنوی نسبت به حکایات متون مبدا شده­اند و دراین راستا، چه شگردهایی توسط مولانا به کار گرفته شده­اند نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می­دهد که مولانا درجهت اثبات مطالب تعلیمی خود، با دخالت­هایی همچون ترکیب و تلفیق پیرنگ­های پیشین، درجهت خودی سازی آنچه از دیگران اخذ کرده است، می­کوشد. همچنینن شگردهایی چون افزودن درون­مایه­های تعلیمی فرعی در کنار درون­مایه­های اصلی دو حکایت منبع، قرارگرفتن شاعر (در نقش معلم) در نقاب شخصیت ها، به عنوان معرف نگرشی خاص، تغییر زاویه دید، اطناب در گفتگوها و بیان مطالب تعلیمی به شیوه تک­گویی­ها و... از دیگر دخل و تصرف­­هایی است که مولانا درجهت دگرگون ساختن ساختارهای پیشین و ساخت­یابی حکایت­های خود به کار گرفته است.

کلیدواژه ها:

درویش صاحب کرامات ، کارکردهای تعلیمی ، نقش معرف ، ساخت یابی حکایت