ارزیابی تاثیر گسترش نواحی شهری بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار

گسترش روزافزون جمعیت کاهش منابع را بدنبال داشته و این کاهش با توسعه شهر و پدیده شهرنشینی همراه است. ازاین رو به موازات این توسعه، شاهد تغییرات کمی و کیفی در منابع طبیعی خواهیم بود. ذخایر آب طبیعی از این تغییرات بیشترین تاثیرپذیری را داشته است. این پژوهش به روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در دشت همدان–بهار، به عنوان یکی از قطبهای کشاورزی کشور میپردازد. از تعداد 23 حلقه چاه در سطح دشت در شهریورماه نمونه برداری شد. برای اندازه گیری پارامترهای مورد نظر از روشهای استاندارد استفاده شد. برای برآورد میزان تغییرات تراز آبخوان در سالهای اخیر از اطلاعات موجود در اداره امور آب شهرستان استفاده و گرافهای مورد نیاز رسم و ارزیابی شد. تمامی آنیونها و کاتیونهای موجود در آب به همراه فلوئور، نیترات و نیتریت سنجیده شد. نتایج بررسی، کاهش افت تراز آب زیرزمینی با متوسط 1 متر در سال را نشان داد. پارامترهای مورد سنجش از روند تغییرات نامطلوب در کیفیت منابع آب زیرزمینی حکایت داشتند. حداکثر مقدار نیترات و نیتریت اندازه گیری شده برای منطقه به ترتیب 74/8 و 0/41 میلی گرم درلیتر بود. از مجموعه نمونه های برداشت شده در حدود 27 درصد از نمونه ها نزدیک به استاندارد ملی ایران بوده و با میانگین 43 میلیگرم درلیتر در مرز هشدار قرار داشتند. این درحالی است که میانگین کل محدوده برای نیترات 24/2 میلیگرم در لیتر بود. میزان فلوئور در بیشتر نمونه ها از حد استاندارد جهانی کمتر بود. همچنین میزان سولفات در برخی نمونه ها که در مسیر جریان فاضلاب شهری بودند بیش از حد استاندارد بود. با توجه به اینکه میزان املاح در بعضی نمونه ها بیش از حد استاندارد بود، تنها راه اصولی و کارآمد برای جلوگیری از تغییرات کمی و کیفی، مدیریت بهینه در مصرف و بهرهبرداری قانونی از آبهای زیرزمینی و همچنین کنترل فاضلاب شهری است.

کلیدواژه ها:

کیفیت آب زیرزمینی ، دشت همدان-بهار ، نیترات و نیتریت ، فاضلاب شهری.