تبیین الگوی شبه- فرکتال در ساختار زمینه محور بازارهای سنتی ایرانی

عدم تداوم ارزش های هنر و معماری اسلامی در طراحی ساختارهای نو در بافت های تاریخی، تهدیدی برای حیات اینزمینه های ارزشمند شهری به حساب می آید. ازجمله بافت بازارهای سنتی ایرانی، محدوده های ارزشمند ولی مسیله داریهستند که روزبه روز دچار بحران های ناشی از تراکم عملکردی- کالبدی ساختارهای جدید کنترل نشده می شوند. اینامر شناخت ویژگی های کیفی آنها، جهت ظهور میان افزارهای معاصر منسجم با بافت را ضروری می سازد. در اینپژوهش، باهدف تبیین زبان الگوی زمینه محور بازار سنتی به عنوان نمونه ای اعلی از هنر و معماری سنتی ایرانی، ابتدابا استفاده از روش تحلیلی- توصیفی به عنوان زیرمجموعه روش تحقیق کیفی، اطلاعات لازم در خصوص زمینه محوریبازار سنتی جمع آوری و بر اساس مدل مستخرج از مبانی نظری پژوهش، مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم بااستفاده از روش تجزیه تحلیل بصری فرکتالی، میزان تناظر مولفه های کیفی زمینه محوری اجزاء بازار سنتی و الگویهندسه فرکتالی بازار، با تاکید بر فضاهای باز و بسته، بررسی می شود. یافته ها حاکی از زمینه محوری بازار سنتی در سهمقیاس شهری، محله ای و داخلی است. تجزیه تحلیل بصری در سه مقیاس کلان، میانه و خرد، نشان دهنده انطباقارزش های کیفی زمینه محوری با الگوی هندسی شبه- فرکتال، در تجلی عینی ذهنیت معناگرای معمار سنتی است.مقیاس های هندسی فرکتال دربرگیرنده مقیاسه ای رفتاری- عملکردی، انسجام معنایی ناشی از جهان بینی وحدت گرا وپویای اسلامی را متجلی می سازند. در این میان الگوی متشابه تیمچه ها و الگوی فضای باز سراها به عنوان مراکز نیرومندمقیاس میانه، اتصال و انسجام مقیاس کلان و خرد را فراهم می آورند و متناظر با قانون توان معکوس بعد فرکتالی، هرچه اجزا خرد مقیاس تر می شوند بر تعدادشان افزوده می شود.

کلیدواژه ها:

بازار سنتی ، زمینه گرایی ، زمینه تاریخی ، هندسه فرکتال ، بعدفرکتال