عناصر بصری رویدادهای زندگی پیامبر اسلام (ص) در نگاره های جامع التواریخ

مصورسازی صحنه های تاریخی - مذهبی در تصویرآرایی نسخه های اسلامی - ایرانی ازجایگاه ویژه ای برخوردار است. در دوره ایلخانان به علت گرایش بعضی از سلاطین مغولی بهدین مسیح و حضور تفکرات مسیحی در پاره ای از نگاره های این عصر، نفوذ نقاشی بیزانسیمشاهده می گردد. اما آنچه در مورد نقاشی ایلخانی شاخص تر است، اتکاء نقاشی مغول برهنر و نقاشی چین به ویژه هنر دوره یوآن و سونگ می باشد. می توان گفت نقاشی دورهایلخانی، جنگی است از عناصر هنری مختلف تمدن های چین، ایران، بیزانس و عربی. ازسوی دیگر در دوره ایلخانان که اسلام را به عنوان دین رسمی خود پذیرفتند، پرداختن بهصحنه های تاریخی اسلام نیز در کتب مصور رایج شد. از جمله در قسمتی از مجموعه دومنسخه جامع التواریخ، به شرح احوال حضرت محمد (ص) پرداخته شده است. درتصویرسازیاین نسخه کمابیش می توان تاثیر عناصر بیگانه بیزانس و چین را مشاهده کرد، اما در نگاره هایمذهبی آن، با وجود تمامی عناصر بیگانه، تلاش هنرمندان در جهت انتقال مضمون اثرمی باشد که برای رساندن این پیام به واقع گرایی روی آورده اند. در این راستا نیز حتی چهرهبا وقار پیامبر(ص) را به نمایش درآوردند که قبلا مرسوم نبوده است. در این نوشتار سعیگردیده با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، 12 نگاره که صحنه هایی از وقایع زندگی پیامبر اسلام(ص) را به تصویر کشیده اند، در بین نگاره های مذهبی نسخه جامع التواریخ که در کتابخانهدانشگاه ادینبرگ و مجموعه ناصر خلیلی نگهداری می شوند، مورد بررسی قرار گیرد. علت اینانتخاب شناسایی عناصر بصری بیگانه تاثیرگذار، بر نگاره های مذهبی دوره ایلخانی می باشد.

کلیدواژه ها:

عناصر بصری ، پیامبر اسلام (ص) ، ایلخانان ، نگاره ها ، جامع التواریخ