بررسی تطبیقی بازنمایی موضوع معاد در نقاشی قاجاری ایران و بیزانس روسیه

بازنمایی واقعه معاد از موضوعات مورد توجه هنر مسیحیت دوره های بیزانس، گوتیک،رمانسک و رنسانس بود که به وفور در معماری، حجاری، نقاشی دیواری و نقاشی روی بومکشورهای مختلف مسیحی دیده می شود؛ توجهی که تنها معادل آن در مقیاس بسیار محدودتردر هنر دوره قاجار ایران رخ می دهد؛ با وجود اینکه متون اسلامی سرشار از مطالبی در باب معاداست و سوره هایی چند، مختص معاد در قرآن وجود دارد، اما به واسطه تحریم شمای لنگاریاز ترسیم این واقعه در هنر ایران تا دوره قاجار خبری نیست؛ در این دوره دو اثر مستقل درقالب نقاشی قهوه خانه ای از محمد مدبر به واقعه معاد پرداخته است و در کنار آن نمونه هایانگشت شماری در حوزه نقاش ی دیواری و نقاشی پشت شیشه نیز کار شد ه است.در میان انبوه بازنمایی های هنر مسیحی، بازنمایی های معاد در هنر بیزانس روسیه دارایشباهت های ساختاری فراوانی با همتایان ایرانی خود هستند. این آثار که معرف روح ملیکشورشان و فارغ از تاثیرات آکادمیک می باشند، نمایشی از باورهای ملی، بومی، هنری و دینیهر دو کشور در ارتباط با یک واقعه دینی مشترک اند. هنرمندان مکتب ندیده قاجار همانندراهبان روسی، تصاویر معاد را به شکل خودجوش ترسیم نموده اند. در این مقاله با روش توصیفیو تحلیلی به بررسی تطبیقی تصویر معاد در نقاشی ایران قاجاری و هنر بیزانس روسیه پرداختهشده است. ماحصل این پژوهش نشان می دهد که موضوع مشترک معاد در دو تفکر اسلامی ومسیحی، با وجود تفاوت مضامین دینی، از لحاظ هنری و ساختاری دارای شباهت های بسیاریاست و به خوبی نمایانگر نگاه آرمانی و معنوی هنرمندان مکتب ندیده دو کشور است که با دانشهنری خودانگیخته، اندیشه دینی خویش را به نمایش گذاشته اند.

کلیدواژه ها:

بازنمایی واقعه معاد ، هنر عامیانه قاجار ، هنر بیزانس روسیه ، شمایل نگاری ، نقاشی قهوه خانه ای