بررسی تغییرات در ساختار فضایی خانه ها در دوره های معماری صفویه ، قاجاریه

ساختار فضایی خانه و معماری از اصولی است که پیوسته در معماری ایرانی بکار گرفته شده است و با گذر زمان، روند شکوفایی آن به اوج خودرسیده است. خانه ها که از مهمترین بناها در معماری اسلامی هستند در طول تاریخ، تجلیگر این اصل بودهاند. این پژوهش سعی دارد با بررسی ترکیب بندی و تناسبات رنگی در خانه های دوره ی قاجار و صفوی در مرحله ی اول به این پرسش که در خانه های دوره ی قاجار و صفوی از کدام رنگها با کدام ترکیب بندی و تناسبات رنگی استفاده شده است و در مرحله ی بعد، ازآنجایی که مفاهیم مرتبط بارنگ همچون کنتراست، هارمونی و تاثیر متقابل رنگها عوامل مهمی در شناسایی پلات و ترکیب بندی رنگی هستند در ادامه به بررسی مفاهیم مرتبط بارنگ در پلات رنگی این خانه ها به این پرسش که آیا در ترکیب بندی رنگی خانه های دوره ی قاجار و صفوی از مفاهیم مرتبط بارنگ استفاده شده است یا نه پاسخ داده است. در همین راستا، پژوهش حاضر باهدف مقایسه و تطبیق اصل ساختار فضایی خانه و معماری و راهکارهای بکار گرفته شده جهت نمود آن در خانه های دو دوره ی مهم تاریخی شهر اصفهان، به صورت توصیفی تحلیلی انجامشده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که ساختار فضایی خانه و معماری در خانه های صفوی و قاجاری به صورت مبانی و شاخصه هایی چون ماده زدایی و سبکی ، نفوذپذیری و انعکاس ، سیالیت و پویایی ، تداوم بصری و سازماندهی فضایی و توالی ، نمود یافته است. هر یک از این اصول، خود بااستفاده از راهکارهای خاصی در بنا، ساختار فضایی خانه و معماری را ایجاد میکرده اند و می توان گفت که معماری خانه های قاجاری، مبانی و الگوهای صفوی بکار گرفتهشده را ارتقا بخشیده و حتی در بخش هایی نوآوری هایی را در ایجاد ساختار فضایی خانه و معماری در کالبد بنا، ایجاد نموده است. در کل نمونه های قاجاری موردبررسی، نمونه های کامل تری در به کارگیری اصل ساختار فضایی خانه و معماری در کالبد بنا بوده و اوج ساختار فضایی خانه و معماری را نشان میدهند.

کلیدواژه ها:

ساختار فضایی ، ساختار فضایی خانه ، معماری ، صفوی ، قاجار