نقش نماد و نشانه به عنوان عامل پس زمینه ی تحولات معماری معاصر

گرایش به نماد و نشانه در معماری همواره مورد توجه فعالان این عرصه قرار داشته است. از دیرباز آثار انسان های نخستین را که به دلایل تکنیکی بیشتر در قالب نقاشی های دیواری است مشاهده کرده ایم که هر شکل نشانه ی بخشی از دغدغه های آنان را به نمایش میگذاشته است. این روند در طول تاریخ و با روی کار آمدن مکاتب،ادیان و فرهنگ ها ادامه پیدا کرد و در جامعه ی امروز دیگر کمتر بستری را می توان یافت که در آن نشانی از نماد و نشانه نباشد. میزان کاربرد نماد و نشانه در جایگاه های مختلف و گستردگی و تنوع اقسام آن از جمله مواردی است که همواره بر پیچیدگی کشف معنا و واکاوی رموز حقیقی آن افزوده است. این شناخت گاهی میتواند نادرست و یا حتی به عدم شناخت عمقی بیانجامد. به بیان دیگر عدم شناخت عمیق از نماد های فیزیکی در معماری و تقلید آن ها فارق از رموز درونی، که میتواند ریشه در تفکرات فلسفی، فرهنگی و جریانات فکری خاص داشته باشد، امریست که میتواند در آتیه ی فرهنگ و هویت ممالک تاثیر مخربی داشته باشد. این مقاله سعی بر آن دارد تا با اشاره به انواع نماد و نشانه در نمای جداره های شهری امروز به ریشه یابی مفاهیم آن ها با ارائه دسته بندی جایگاه و کاربرد نماد در آثار معماری از نگاه معماری ایرانی بپردازد. با توجه به نمونه های موردی بررسی شده دیده شد که کانسپت و طرحواره ی اولیه ی ذهنی نه تنها کمترین نقش را در پروسه ی طراحی داشته است بلکه نمادهای به کار رفته دارای بالا ترین ارزش معنایی در نماد شناسی یعنی نماد فطری می باشد که نشان دهنده ی عمق معنای آن نماد در فرهنگ و آیین های دیگر است. بدیهی است استفاده از این گونه نماد ها در جداره های شهر اسلامی، بحران هویت و فرهنگ را در پیش دارد.

کلیدواژه ها:

نماد ، جداره های شهری ، معماری معاصر