تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی شهرهای استان تهران ( مطالعه موردی: شهرستان شهریار)

اگرچه عناصر زمین شهری و کاربری اراضی در برنامه ریزی شهری به عنوان رکن اصلی در توسعه شهری محسوب شده و نقش اساسی در ساماندهی فضایی- مکانی شهرها ایفا می کند، اما در سال های اخیر افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی در کلان شهرهای کشور بویژه در مناطق شهری استان تهران سبب کمبود انواع سرانه استاندارد کاربری های شهری و عملکرد نامطلوب و ناسازگاری این کاربری ها شده و در نتیجه چالش ها و مشکلاتی فراوانی در فضای کالبدی شهرها بوجود آورده است. در این پژوهش شهرستان شهریار به عنوان مطالعه موردی در این استان انتخاب شده و هدف از آن بررسی وضع موجود سرانه کاربریها، برآورد کمبودها و نیازهای آتی، همچنین ارزیابی عملکرد کاربری های شهری از دیدگاه کمی و کیفی می باشد. روش انجام تحقیق بصورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی ابوده و از نقشه کاربری اراضی شهری با GIS ، و داده های آماری جمعیتی استفاده گردیده، لذا ارزیابی کمی و کیفی کاربری ها با در نظر گرفتن میزان رشد جمعیت و ساختار فضایی- کالبدی چهار نوع بافت شهری تاریخی و فرسوده، متوسط، جدید متراکم، جدید و گسیخته به تفکیک 5 منطقه شهری انجام شده است. نتایج تحلیل کاربریها نشان می دهد که به سبب رشد جمعیت و افزایش روند شهرنشینی همه سرانه کاربری ها بویژه اماکن مسکونی و شبکه معابر شهری و غیره پاسخ گوی نیازهای کنونی نمی باشد و در حدود 3518/8 هکتار دیگر فضای جدید شهری مورد نیاز است، از طرفی لازم است جهت جلوگیری از تخریب وضع موجود کاربریهای باغ و قلمستان و اراضی کشاورزی حفظ شود. نتایج حاصل از ارزیابی کیفی ماتریسهای ترکیبی چهارگانه در 5 منطقه شهری بیانگر آن است که استقرار و کارکردهای متقابل کاربری های شهری در بافت های قدیمی مناطق شهری در وضعیت ناسازگاری، نامناسب، نامطلوب و نا متعادلی قرار دارند، اما در بافت های جدید این مناطق کاربری ها از وضعیت مناسب تری برخوردار هستند، به نظرمی رسد که بافتهای فرسوده و قدیمی این شهر بیشترین تاثیر را در ناکارآمدی کاربریهای شهری بر جای گذاشته است.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی ، ارزیابی کمی و کیفی ، بافت شهری ، شهریار