تحلیل نقش سرمایه اجتماعی در ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی

گسترش شهرنشینی و شکل گیری نیازهای جدید، برنامه ریزی را از نگاهی فیزیکی-کالبدی به سمت توجه بر جنبه های اجتماعی زندگی شهری معطوف نموده است. تحت تاثیر این نیازها و آگاهیهای جدید، مفاهیم نوینی در قلمرو برنامه ریزی و توسعه شهری مطرح شده است. توسعه شهری نیازمند سرمایه های مختلفی از جمله سرمایه اجتماعی است که ایجاد، حفظ و غنابخشی به آن از اهداف اصلی توسعه شهری به شمار می آید. سرمایه اجتماعی، سرمایه چهارم پس از سرمایه فیزیکی، مالی و انسانی شناخته شده و یکی از مولفه های مهم در توسعه به شمار میآید که به طور قابل توجهی به توسعه پایدار کمک میکند. معمولا زمانی که از مشکلات اقتصادی سخن به میان می آید، اغلب کمبود سرمایه فیزیکی(مادی) به عنوان یکی از بزرگترین معضلات نام برده میشود و از سرمایه اجتماعی هیچ سخنی به میان نمی آید. این در حالی است که نیاز به سرمایه اجتماعی در شرایط رکود و تورمی که نیاز به اعتمادسازی است، بیش از هر سرمایه دیگری احساس میشود و در کنار سرمایه های دیگر میتواند بسیاری از معماهای لاینحل اجتماعی را از سر راه حرکات توسعه ای جامعه بردارد و رشد شتابان اقتصادی، اجتماعی را امکان پذیر نماید. یکی از زمینه های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه گونه ای از سکونتگاه ها با مشکلات حاد و در حال گسترش فزاینده موسوم به سکونتگاه های غیر رسمی است که مشکلات و نابرابری های زیادی را در ابعاد اقتصادی، کالبدی و اجتماعی و... در کلان شهرها به همراه داشته است. لذا برای چاره جویی سکونتگاه های غیر رسمی در جهت توانمندسازی این نوع سکونتگاه ها، تاکید زیادی بر تقویت سرمایه اجتماعی و استفاده از این سرمایه برای بسیج سرمایه فیزیکی، مالی و انسانی شده است.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، سکونتگاه های غیررسمی ، توسعه شهری ، توسعه پایدار.