بررسی خیال در آثار معماری دوره صفوی

هنرمند مانند دیگر انسان ها با همه ی مراتب ادراک شامل ادراک حسی،خیالی و عقلی سر و کار دارد اما از آن نظر کههنرمند است، در آفرینش هنری با ادراک خیالی عمل می کند از این رو بحث خیال یکی از مهم ترین و اصلی ترینمباحث فلسفه هنر محسوب می شود. تخیل عرصه ی وسیعی دارد و مرزهای آن نامشخص است. در دهه های اخیر،براهمیت قوه ی خیال در آفرینش هنری تاکیدی بجا شده است و اهل نظر در حوزه های ادبیات و حکمت و هنر مباحثارزنده ای در این زمینه مطرح کرده اند،با این وجود،باب این بحث همچنان گشوده است، هم ناگفته ها و دشواری هایبسیار دارد و هم تاثیر آن در نظر و عمل هنری چندان است که آن را شایسته ی اهتمام مضاعف می سازد. با بررسی آثارفاخر معماری ایران در دوره ها بخصوص دوره صفوی می توان به اهمیت خیال در معماری ایران پی برد. معماران ایرانی دربناهایی که از خود به یادگار گذارده اند بخوبی نشان داده اند که از قوه خیال و خلاقیت در کنار اصول و گوهره معماریایرانی بهره برده اند . در این مقاله به بررسی دیدگاه های بزرگان فلسفه همچون ارسطو، افلاطون،ابن عربی، سهروردی ودیگر بزرگان درباره خیال پرداخته ایم.در پایان نیز مبحث خیال را در آثار و تزئینات دوره صفوی مورد بررسی قرار دادهایم. طبق بررسی ها و مطالعات انجام شده به این نتیجه رسیدیم که خیال دو معنای متفاوت دارد و استفاده از عنصرخیال در تزئینات مبالغه آمیز،نقش های سمبلیک،استفاده از طاق یا آسمانه و گنبد،بکارگیری هندسه ی مقدس،تاکید برمعانی ماوراء الطبیعه و مفاهیم عرفانی در معماری اسلامی داشته است و همچنین می توان گفت در دوره ی صفویهساخت بهشت زمینی حکمت جمعی نظری حاکم بر عصر بوده است.

کلیدواژه ها:

خیال ، تخیل ، معماری ایرانی ، معماری اسلامی ، دوره صفوی