انعکاس مفاهیم حکمت اشراق در معماری مکتب اصفهان نمونه موردی( مساجد دوره صفوی)

اندیشه ی نور محور اشراقی تاثیری عمیق و وسیع بر هنر ستنی ایرانی – اسلامی و از جمله معماری بر جای گذاشته است. گواه این سخن مصادیق بسیاری است که می توان آنها را در نگاهی از سر تامل بر ابنیه مکتب اصفهان به عنوان آثاری که در اوج شکوفایی اشراق پدید آمده اند، به روشنی دید.این مقاله، به تعریف اشراق و عالم مثال از دیدگاه فیلسوفی چون سهروردی پرداخته و در نظر دارد از طرح مسئله ی نور در فلسفه ی اشراق استفاده کرده و نحوه ی تجلی نور ملکوتی و همینطور عالم مثال را (ضمن بررسی مصادیق آن) در چگونگی شکل گیری فضایی در هنر معماری ایرانی جستجو نماید؛ مساجد مورد تحلیل ( مسجد امام ، مسجد شیخ لطف االله و مسجد چهار باغ ) هر سه مربوط به دوره صفوی و جز شاهکارهای هنری این دوره محسوب می شوند. در این پژوهش که یک پژوهش تاریخی - تحلیلی و توصیفی است، اطلاعات به شکل هدفمند از مآخذ( شامل کتب و پژوهش ها) با استفاده از ابزار کتابخانه ا ی گردآوری و پس از آن تصفیه و نقد ، ارزیابی شده است. و در پایان نتایج حاکی از آن است که فلسفه اشراق و حکمت عالم مثال در تفکر اسلامی تاثیر بسزایی در معماری مساجد صفوی اصفهان داشته است و بسیاری از هنر ها و معماری سنتی ایرانی در دوره صفوی بر اساس حکمت مثالی و تفکر اشراقی شکل گرفته است و معمار هنرمند تبلور ساحت عالم مثال را مبتنی بر تعالیم و آداب برگفته از فتوتنامه ها پرده از اسرار عالم قدسی برکشیده و جلوهای از تجانس میان عالم معنا و عالم مجاز را شکوفا کرده است.

کلیدواژه ها:

تفکر اشراق ، عالم مثال ، سهروردی ، مسجد ، صفوی