بررسی حقوق بزه دیدگان با توجه به مبانی فقه امامیه و قوانین جمهوری اسلامی ایران

بزه همواره در جامعه بشری به عنوان یکی از معضلات اصلی مطرح بوده است بنابراین؛ مبحث حمایت از حقوق بزه دیده با هدف حفظ کرامت ذاتی انسان ها و استحکام جایگاه بزه دیدگان به عنوان یکی از عناصر وقوع جرم در نظام کیفری اهمیت پژوهش در این خصوص را مشخص می کند. حقوق بزه دیدگان از جمله مباحث رایج و مهم علم سیاست جنایی و جامعه شناسی جنایی است که مورد عنایت قانوگذار کیفری نیز، در تقنین قواعد آمره قرار گرفته است. با این وجود، آنچه از حاصل کاوش در سیستم حقوقی ما بدست آمده است، خلا تدابیر و اقدامات موثر مقنن جهت حفظ حقوق بزه دیده در مراحل مختلف ریدگی به جرم است. با رویکرد به متون فقهی که مبین تاکید آشکار شارع مقدس بر حفظ حقوق قربانی و الزام بر جبران خسارات ناشی از صدمات حاصله از جرم در همه ابعاد است، بازنگری در مجموعه قوانین کیفری در این مورد لازم به نظر می رسد. افزون بر آن، لایحه قانونی حمایت از حقوق بزه دیدگان که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است نیز با وجود نقاط مثبت و ارائه ساز و کاری موثر در جهت حمایت از بزه دیدگان، عاجز از تکمیل قواعد ناقصه در بحث بزه دیدگان و مطالبتشان است و به موارد متعدد ضعف این لایحه مفصلا پرداخته خواهد شد. ضمن آنکه، بنای تاسیس حقوقی ویژه ای که این لایحه به دنبال عملی کردن آن بوده است با مصادیق عینی و مشابهت های عملی ناسازگار بوده و تحقق آن زیرساخت های متسحکم و همت عالی می طلبد. آنچه از دستاورد این پژوهش بدست آمده است به اختصار بدین تریتب است: 1- الزام به تغییر سیاست جنایی مقنن در مرحله مقدماتی، رسیدگی اصلی، اجرای مجازات. 2- تقویت نهادهای حمایتی از بزه دیدگان. 3- عینی کردن قواعد نظری در خصوص بزه دیدگان. 4- الزام به اصلاح لایحه حمایت از حقوق بزه دیدگان با توجه به نقایص موجود در لایحه. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به برجسته سازی عنصر بزه دیده در تحقق جرایم با دقت بر سایر عوامل تاثیرگذار بر جرم پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

بزه ، بزه دیده ، حقوق بزه دیده ، مبانی فقهی بزه دیدگی ، حمایت از بزه دیده