نقش فضای باز در معماری خانه های سنتی کشورهای اسلامی

با نگاهی به تاریخ معماری و مفهوم فضای باز در معماری بومی مناطق مختلف به راحتی میتوان دریافت که میل به طبیعت به صورت ذاتی در وجود انسان نهادینه شده است. این میل درونی به سمت طبیعت و در واقع به نوعی حس طبیعت گرایی انسان ، به مرور زمان و با توجه به شرایط اقلیمی، فرهنگی و ... باعث بوجود آوردن فضاهای باز در معماری فضاهای مسکونی شده است. حیاطهای مرکزی در بناهای سنتی گزیده های نمادین طبیعت هستند و شاهد عملکردهای متنوع این عنصر در کلیه تمدن های بشری می باشیم و همین عامل رمز ماندگاری این الگو در کلیه تمدن های اسلامی بوده است و به عنوان عنصری وحدت بخش در ایجاد یک کل منسجم و همسو با عوامل محیطی، فرهنگی، اجتماعی و ... نقش اصلی را بازی میکند و موجب به وجود آمدن معماری درونگرا در کشورهای اسلامی شده است. در همین راستا هدف از این مقاله بررسی نقش عنصر حیاط مرکزی در معماری مسکونی کشورهای اسلامی با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی میباشد. بدین منظور در ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانهای اقدام به پژوهش نموده و به مروری کلی از فضای باز و اهمیت آن در طی ادوار تاریخی پرداخته و نقش مهم حیاط در خانه های بومی را در تحقق اهداف معماری بررسی میکند و ضمن تعریفی از عملکردهای حیاط در آب و هوا و موقعیتهای جغرافیایی مختلف، به بررسی نمونه هایی از مسکن بومی- اسلامی در آسیای میانه (ازبکستان، عربستان) و شمال آفریقا (مصر) با توجه به مولفه های حیاط مرکزی میپردازد و تحلیلی پیرامون نقش این عنصر در کشورهای اسلامی ارایه می دهد.

کلیدواژه ها:

فضای باز ، مسکن ، معماری بومی ، کشورهای اسلامی ، حیاط مرکزی