نگاهی به قوانین مربوط به اقتباس از آفرینه های موسیقی

27 اسفند 1403 - خواندن 4 دقیقه - 110 بازدید




دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 


در آفرینه موسیقیایی نیز مانند آفرینه های ادبی و فنی ، موضوع اقتباس پیش می آید . یعنی ممکن است از یک آفرینه موسیقیایی اصلی، آفرینه جدیدی مشتق گردد و هنرمند دیگری از طریق اقتباس، آفرینه اشتقاقی به وجود آورد که با آفرینه اصلی تفاوت داشته باشد.

در امر اقتباس هنری و موسیقیائی ، مانند اقتباس آثار ادبی و فنی، هنرمند جدید باید از آفریننده اثر اصلی یا ورثه و قائم مقام وی اجازه اقتباس بگیرد مگر آن که مدت حمایت قانونی آفرینه اصلی و اولی منقضی شده و جنبه عمومی پیدا کرده باشد.

آفریننده اثر موسیقیایی اصلی در برابر اقتباس کننده از حق تقدم و امتیاز فراوانی برخوردار است و این حق تا زمانی ادامه دارد که مدت حمایت قانونی آن منقضی نشده باشد.

اقتباس اگر با اجازه آفریننده اصلی یا ورثه و قائم مقام وی صورت گرفته باشد، برای اقتباس کننده حق مالکیت مادی و معنوی نسبت به اقتباس به وجود می آید و تا زمانی که این حق باقی است و مدت حمایت آن منقضی نشده است، دیگری بدون اذن وی یا ورثه و قائم مقام قانونی او حق بهره برداری یا تغییر و تبدیل آن را نخواهد داشت.

اقتباس از آفرینه موسیقیایی اصلی به دو صورت امکان پذیر خواهد بود:

الف - انتقال دادن یک اثر موسیقیایی با تغییرات و تحولاتی از یک آلت موسیقی به آلت دیگر. در این صورت به طور مثال آهنگ ونتی را از دستگاه پیانو با آرایش و جابجائی به دستگاه سنتور یا ویولن انتقال می دهند که این اقدام، مشابه ترجمه آفرینه ادبی یا علمی یا نوشته فنی از زبانی به زبان دیگر است که در آفرینه های موسیقی به جای تغییر دادن لغات و کلمات تالیف اصلی، لغت زبان یک آلت موسیقی به لغت زبان آلت موسیقی دیگر تبدیل می شود که این اقدام مستلزم داشتن مهارت فنی است و در این تبدیل و تحول، ابتکار و شخصیت هنرمند اخیر به کار گرفته شده است که قانونگذار باید این آفرینه را مورد حمایت قرار دهد.

ب - تجمیع " یا ادغام آفرینه های موسیقیایی متنوع است که در این زمینه نیز به مهارت فنی زیادی نیاز دارد؛ زیرا تنظیم و تلفیق کننده، باید از آثار موسیقیایی متنوع و متعدد برداشت هایی کرده و با ابتکار مشخص خود آنها را با هم تلفیق کند و آنچه از این ابتکار پدید می آید به آفرینه موسیقیایی جدید قابل حمایت قانونی، تبدیل می گردد و چون زحمت و تلاش تجمیع به مراتب بیشتر از انتقال مذکور در بند الف است. لذا ارزش و اعتبار آن بیشتر از اعتبار اثر اولی است.

قلمرو موسیقی بسیار وسیع است و کاربردهای گوناگون دارد. آهنگ انواع سازها، بدون همراهی آواز و ترانه و تصنیف یا همراه با آن، جزء آفرینه های موسیقی محسوب می گردد ولی نت های موسیقی و تصنیف ها به تنهایی جزء آفرینه ادبی هستند. اما وقتی به مرحله اجرا در آیند، در مجموع یک اثر موسیقیایی، تلقی خواهند شد که ممکن است در جاهای مختلف نظیر تئاتر، اپرا، فیلم سینمائی، فیلم ویدئویی، در حرکات بدن نظیر ورزش، انواع رقص، باله، رژه و غیره مورد استفاده قرار گیرند.