انقلاب صنعتی و ماشینی شدن جوامع @انجمن جامعه شناسی ایران

انجمن جامعه شناسی ایران 

مسلما تحول زندگی جوامع از کشاورزی به صنعتی و ماشینی شدن و از روستا نشینی به شهر نشینی در این امر تاثیر نهاده است و از سوی دیگر مسائل اقتصادی از قبیل شغل و درآمد کافی و تهیه مسکن مستقل برای تشکیل کانون خانوادگی در شهرها به صورت مشکلات و معضلات فائق نیامدنی برای جوانان تجلی کرده است . از نظر فرهنگی ، طولانی شدن دوران آموزش عالی و کسب تخصص نیز در موارد محدودی ، بهانه ای شده است . افزون بر اینها ، پایین آمدن سطح اخلاقی جامعه و تضعیف مبانی ایمان و تقوا و گشوده شدن راه فساد و یا روابط آزاد بین مردان و زنان ' و زناشوئی را در ارضای غریزه جنسی خلاصه کردن ، در این امر بی تاثیر نبوده و نیست . " ویل دورانت" پس از یک مقایسه از زندگی کشاورزی و صنعتی ، در مبحث اصول اخلاقی جامعه صنعتی ، در لذات فلسفه، چنین نتیجه می گیرد : اصول اخلاقی کهن نزدیکی زن و مرد را فقط در دایره ی ازدواج اجازه میداد زیرا نزدیکی باید به منظور باروری و بچه داری هم فقط در نتیجه ازدواج صحیح تواند بود . اما امروز از نزدیکی جدا شده است و در نتیجه وضعی پیش آمده است که پدران ما آن را پیش بینی نکرده بودند . تنها این عامل ، ارتباط زن و مرد را دگرگون ساخته است و اصول اخلاقی آینده باید روی تسهیلاتی که اختراعات برای وصول به لذات بوجود آورده است حساب کند .

 از این موجبات علتی وسیعتر و کلی تر در تغییر اصول اخلاقی ما بوجود آمده است و آن تاخیر ازدواج است . در سال 1912 معدل سن ازدواج مردان در پاریس به سی رسیده بود و در انگلستان 26 بود . احتمال می رود که در این چند سال اخیر یعنی تا سال 1929 این معدل در انگلستان بالاتر رفته باشد و بقیه دنیای صنعتی متمدن دیگر نیز همین راه را پیموده باشد . زیرا آداب و رسوم نیز مانند مد از پاریس می آید . این تاخیر ازدواج بیشتر در طبقات بالای اجتماع است که برای توانائی بدنی و ذهنی اطفال توانایی بیشتری دارند . بسیاری از آنها هرگز ازدواج نمی کنند ، در سال 1911 از سی و شش میلیون نفر جمعیت انگلستان وویلز یعنی از بیست میلیون نفر جوان ، هفت میلیون نفر خود را از قید ازدواج برکنار داشته بودند . هرچه دهکده ها خالی تر و شهر پرتر می گردد سن ازدواج بالاتر می رود و دوره معاشقات بیشتر می گردد تا آنکه مرد از عشقبازی خسته شود .

۱

(در هر صورت : فرآیند شتابان صنعتی شدن کشورها، گسترش جوامع شهری و پیدایش حاشیه نشینی شهرها و در نتیجه ؛ کم رنگ شدن فرهنگ عمومی و ملی و نیز روی آوردن مردم به حاشیه نشینی در شهرها ، به دلیل وضعیت اسفبار معیشتی ، از جمله معضلات بزرگ و فاحش جوامع امروزی است . این فرآیند شتابان شهرنشینی و صنعتی شدن ، جوامع مختلف را با معضلات و مشکلات عدیده ای مواجه کرده است . پیدایش معضلات اجتماعی از جمله بزهکاری ، انحرافات اجتماعی و اخلاقی از قبیل سرقت ، قتل ، اعتیاد ، تجاوز به عنف ، کلاهبرداری و غیره ... که سرانجام به بحران های اجتماعی تبدیل می شود ، از جمله آسیب هایی است که به دنبال فرآیند صنعتی شدن گریبان گر جوامع شهری شده است . " حتی به استثناء و به وضوح مشاهده مینماییم که قشر تحصیل کرده هم از تعهد خود دور گشته و به رشا و ارتشاء روی میآورد و به هیچ اصولی پایبند نیست. "این روند متاسفانه چنان شتابان است که آثار و تبعات فراوان اجتماعی را به دنبال دارد و موجب رشد و گسترش معضلات اجتماعی شده و به گونه ایی که اقدامات قضایی و پلیسی و حتی امنیتی در این زمینه چندان کارساز و موثر واقع نمیشود .)

 جامعه شناسی نوین

سعید کیوان پور ( شیرانی )