مقاله باموضوع: برسی حکم فقهی شبیه سازی انسان و حیوان

مقاله باموضوع:
برسی حکم فقهی شبیه سازی انسان و حیوان.

شبیه سازی یکی از موضوعات چالش برانگیز در حوزه های علمی، اخلاقی و دینی است که در سال های اخیر توجه بسیاری از دانشمندان، فیلسوفان و فقها را به خود جلب کرده است. شبیه سازی به فرآیندی گفته می شود که در آن یک موجود زنده با استفاده از سلول های بدن یک موجود دیگر و بدون نیاز به لقاح جنسی، تولید می شود. این فرآیند در دو حوزه اصلی شبیه سازی انسان و شبیه سازی حیوان مطرح می شود. در این مقاله، به بررسی حکم فقهی شبیه سازی انسان و حیوان از منظر فقه اسلامی پرداخته می شود.

### ۱. شبیه سازی حیوان
شبیه سازی حیوانات از نظر فقهی با چالش های کمتری نسبت به شبیه سازی انسان مواجه است. بسیاری از فقهای اسلامی شبیه سازی حیوانات را در صورتی که منجر به ایجاد موجودی سالم و بدون عوارض غیراخلاقی شود، جایز دانسته اند. این کار می تواند در راستای منافع بشری مانند تولید دارو، بهبود نژاد دام ها و حفظ گونه های در معرض انقراض باشد.

**دلایل جواز:**
- **منفعت عمومی:** شبیه سازی حیوانات می تواند به بهبود زندگی انسان ها کمک کند، مثلا در تولید داروها یا افزایش کیفیت محصولات دامی.
- **عدم مخالفت با نص شرعی:** در متون دینی، نص صریحی که شبیه سازی حیوانات را حرام کند، وجود ندارد.
- **حفظ محیط زیست:** شبیه سازی می تواند به حفظ گونه های در معرض انقراض کمک کند که این امر با اهداف شرعی حفظ محیط زیست هم خوانی دارد.

**شرایط جواز:**
- شبیه سازی نباید باعث آزار و اذیت حیوانات شود.
- فرآیند شبیه سازی نباید منجر به ایجاد موجوداتی با مشکلات ژنتیکی شدید شود.

### ۲. شبیه سازی انسان
شبیه سازی انسان از نظر فقه اسلامی با چالش های جدی تری مواجه است. اکثر فقهای شیعه و سنی شبیه سازی انسان را حرام دانسته اند. این حکم بر اساس دلایل متعددی است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

**دلایل حرمت:**
- **اخلال در نظام خلقت:** شبیه سازی انسان به عنوان دخالت در نظام خلقت خداوند تلقی می شود و ممکن است به عنوان نوعی تحدی در برابر اراده الهی قلمداد شود.
- **مشکلات هویتی و خانوادگی:** شبیه سازی انسان می تواند باعث ایجاد ابهام در هویت فرد شبیه سازی شده و مشکلاتی در روابط خانوادگی و اجتماعی ایجاد کند.
- **اخلاق پزشکی:** شبیه سازی انسان ممکن است با مشکلات اخلاقی مانند استفاده از جنین ها برای آزمایش های علمی و نادیده گرفتن حقوق جنین همراه باشد.
- **احتمال ایجاد موجودات ناقص:** شبیه سازی انسان ممکن است منجر به تولد موجوداتی با نقص های ژنتیکی شود که این امر با اهداف شرعی حفظ کرامت انسان در تضاد است.

**دیدگاه های متفاوت:**
برخی از فقها معتقدند که شبیه سازی انسان در شرایط خاص و با رعایت ضوابط شرعی ممکن است جایز باشد. به عنوان مثال، اگر شبیه سازی به عنوان آخرین راه حل برای درمان ناباروری زوجین باشد، ممکن است تحت شرایطی مجاز شمرده شود. اما این دیدگاه هنوز در میان فقها اقلیت است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

### ۳. جمع بندی
شبیه سازی حیوانات از نظر فقه اسلامی در صورتی که منجر به منافع عمومی شود و با رعایت اصول اخلاقی و شرعی انجام گیرد، جایز است. اما شبیه سازی انسان به دلیل مشکلات اخلاقی، هویتی و دینی که به همراه دارد، از سوی اکثر فقها حرام تلقی می شود. با این حال، با توجه به پیشرفت های علمی و تغییر شرایط، ممکن است در آینده نیاز به بازنگری در این احکام وجود داشته باشد.

در نهایت، هرگونه تصمیم گیری در این زمینه باید با مشورت فقها و کارشناسان علوم دینی و پزشکی انجام شود تا هم زمان با حفظ اصول شرعی، از منافع علمی و پزشکی نیز بهره مند شویم.

برای بررسی حکم فقهی شبیه سازی انسان و حیوان، می توان به منابع فقهی، کتاب ها، مقالات و فتاوای مراجع تقلید مراجعه کرد. در ادامه برخی از منابع مفید در این زمینه ارائه می شود:

### ۱. **منابع فقهی و کتاب ها**
- **کتاب "فقه پزشکی" تالیف آیت الله مکارم شیرازی:** این کتاب به مسائل فقهی مرتبط با پزشکی و علوم زیستی، از جمله شبیه سازی، پرداخته است.
- **کتاب "مسائل مستحدثه پزشکی" تالیف آیت الله فاضل لنکرانی:** این کتاب به بررسی مسائل جدید پزشکی از دیدگاه فقهی، از جمله شبیه سازی، اختصاص دارد.
- **کتاب "فقه و پزشکی" تالیف آیت الله محمدعلی تسخیری:** این کتاب نیز به موضوعات فقهی مرتبط با پزشکی و بیوتکنولوژی پرداخته است.
- **کتاب "شبیه سازی انسان از دیدگاه فقه و حقوق" تالیف دکتر سید محمدحسین حسینی:** این کتاب به بررسی ابعاد فقهی و حقوقی شبیه سازی انسان می پردازد.

### ۲. **مقالات علمی و پژوهشی**
- **مقاله "بررسی فقهی شبیه سازی انسان" در مجله فقه و حقوق:** این مقاله به بررسی دیدگاه های فقها در مورد شبیه سازی انسان و چالش های فقهی آن پرداخته است.
- **مقاله "شبیه سازی حیوانات از دیدگاه فقه اسلامی" در مجله پژوهش های فقهی:** این مقاله به بررسی حکم فقهی شبیه سازی حیوانات و شرایط جواز آن پرداخته است.
- **مقاله "شبیه سازی و چالش های اخلاقی و فقهی" در مجله اخلاق زیستی:** این مقاله به بررسی ابعاد اخلاقی و فقهی شبیه سازی انسان و حیوان پرداخته است.

### ۳. **فتاوای مراجع تقلید**
- **آیت الله العظمی خامنه ای:** در سایت دفتر مقام معظم رهبری می توان به استفتائات مرتبط با شبیه سازی و مسائل پزشکی مراجعه کرد.
- **آیت الله العظمی مکارم شیرازی:** در سایت ایشان نیز می توان به استفتائات و نظرات فقهی در مورد شبیه سازی دست یافت.
- **آیت الله العظمی سیستانی:** در سایت دفتر آیت الله سیستانی نیز می توان به نظرات فقهی ایشان در مورد شبیه سازی مراجعه کرد.

### ۴. **منابع بین المللی**
- **کتاب "Islamic Perspectives on Cloning" توسط دکتر محمدعلی البار:** این کتاب به بررسی دیدگاه های اسلامی در مورد شبیه سازی و مسائل اخلاقی مرتبط با آن پرداخته است.
- **مقاله "Cloning in Islamic Ethics" در مجله Journal of Islamic Ethics:** این مقاله به بررسی ابعاد اخلاقی شبیه سازی از دیدگاه اسلامی پرداخته است.

### ۵. **سایت های معتبر**
- **سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:** این سایت مقالات و پژوهش های متعددی در زمینه فقه و علوم جدید، از جمله شبیه سازی، ارائه می کند.
- **سایت مرکز فقهی ائمه اطهار (ع):** این مرکز نیز مقالات و تحقیقات فقهی در مورد مسائل مستحدثه مانند شبیه سازی را منتشر می کند.
- **سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی:** این سایت نیز به بررسی مسائل فقهی و اخلاقی مرتبط با شبیه سازی از دیدگاه مذاهب مختلف اسلامی پرداخته است.