خود بینی

[مولانا]

چیست تعظیم خدا افراشتن - خویشتن را خوار و خاکی داشتن

چیست توحید خدا آموختن - خویشتن را پیش واحد سوختن

گر همی خواهی که بفروزی چو روز - هستی همچون شب خود را بسوز

هستی ات در هست آن هستی نواز - همچو مس در کیمیا اندر گداز

در من و ما سخت کرده ستی دو دست - هست این جمله ی خرابی از دو هست (1)

***

[بدیع الزمان فروزانفر]

تعظیم و بزرگ داشت ایزد تعالی، نزد مولانا رهایی از خود ستایی و خود بینی است که نتیجه ی آن فروتنی و تواضع است نسبت بحق تعالی و عموم مظاهر وجود و نیز، دیدن عجز و ناتوانی خود در برابر قدرت مطلق و ترک اعتراض و خرده گیری بر مجاری قضا و آن چه در تصرف و قبضه ی قدرت است یعنی همه ی آفرینش و خاصه نوع انسان.

دو هست، در بیت اخیر بمعنی دو موجود است یعنی عبد و حق (2)

***

[یزدانپناه عسکری]

خودبینی بود که نخستین بار انسان را از حق جدا کرد.

____________________

1 - مثنوی معنوی ، جلال الدین محمد بن محمد مولوی به تصحیح رینولد نیکلسون –تهران : هرمس 1386 دفتر اول صفحه 135

2 - بدیع الزمان فروزانفر، شرح مثنوی شریف (فروزانفر)، انتشارات زوار - تهران، چاپ: اول، 1367. ج3 ؛ ص 1235 ، 1236