تعویض خودروی معیوب توسط خودروساز

داستان خودروهای معیوب و شرایط تعویض آن از مواردی است که مردم پس از تحویل خودرو از خودروسازان یا وارد کنندگان، با آن مواجه هستند. دانستن این موضوع که در چه حالتی و چه زمانی می توان تعویض خودروی معیوب را از خودروساز یا وارد کننده درخواست کرد، اهمیت فراوانی دارد. زیرا این امر یکی از حقوق مصرف کنندگان است و بهتر است افراد نسبت به آن آگاه باشند تا در صورت نیاز از آن استفاده کنند.

قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو

با افزایش مشکلات مردم پس از تحویل خودرو و معیوب بودن این خودروها و عدم توجه خودروسازان و واردکنندگان خودرو، نمایندگان مجلس را بر آن داشت که برای این موضوع چاره ای اندیشیده شود که در نهایت منجر به تصویب قانونی تحت عنوان قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو در سال ۱۳۸۶ گردید. اما با نبود آیین نامه اجرایی مناسب برای این قانون، با وجود تایید شورای نگهبان سرانجام پس از ۴ سال به خودروسازان ابلاغ شد.

آیین نامه قانون حمایت از مصرف کنندگان

برای اجرایی شدن قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو، آیین نامه اجرایی مربوطه در سال ۱۳۹۰ صادر و ابلاغ شد. اما این آیین نامه هم با توجه به کم اعتنایی خودروسازان و واردکنندگان، نتوانست دردی از مردم دوا کند تا در نهایت در سال ۱۳۹۳، اصلاحیه ای برای این آیین نامه صادر شد و در آن خودروسازان را موظف کرد که به هر نحو ممکن از جمله تعویض خودروی معیوب، رضایت مشتریان را جلب کنند. بر این اساس خودروسازان و وارد کنندگان موظف هستند، در زمان تحویل خودرو به مشتری، خودرو را در حضور وی کنترل کنند و پس از حصول اطمینان از نبود عیب احتمالی در خودرو، آن را تحویل خریدار دهند.

عیوبی که سبب تعویض خودرو خواهند شد

ماده ۴ قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو، نقص و عیب در قطعات ایمنی خودرو که ممکن است باعث صدمات جسمی و جانی گردد را از دلایل تعویض خودرو توسط عرضه کننده به شمار می آورد. به طور کلی چهار دسته از عیوب ممکن است باعث تعویض خودرو توسط خودروساز گردد :

• نقص و عیب مربوط به ایمنی خودرو پس از ۳ بار مراجعه به نمایندگی و عدم تعمیر آن توسط نمایندگی در طول دوره ضمانت و باقی ماندن عیب مذکور سبب تعویض خودرو خواهد شد. یعنی شما باید ۳ بار به تعمیرگاه مجاز شرکت خودروساز مراجعه کرده باشید و پس از تعمیرات عیب مذکور باقی مانده باشد.
• در صورتی که نقص یا عیب قطعاتی از خودرو احتمال صدمه جسمی یا جانی برای مصرف کننده داشته باشد و این مشکل با یک بار تعمیر برطرف نشده باشد. در این حالت تنها یک بار پس از مراجعه و تعمیر نشدن خودرو، امکان تعویض وجود خواهد داشت.
• اگر خودرو بیش از سی روز به دلیل تعمیرات غیرقابل استفاده بماند، عرضه کننده مکلف است طبق درخواست مصرف کننده، خودروی معیوب را با خودروی نو تعویض یا با توافق، بهای آن را به مصرف کننده مسترد کند.
• اگر رفع عیب منجر به افت قمیت خودرو شود، خودروساز مکلف است در صورت وجود عیب احتمالی در خودرو، عیب مربوطه را مطابق زمان استاندارد تعمیراتی رفع کند؛ مشروط بر این که رفع عیب، موجب کاهش قیمت نشود و اگر رفع این عیب موجب کاهش ارزش قیمتی خودرو گردد، عرضه کننده موظف است نسبت به تعویض خودرو یا اخذ رضایت کتبی از مصرف کننده به هر نحو ممکن اقدام نماید. نمونه این عیوب در جایی است که بدنه خودرو در کارخانه دارای تصادف است که با رنگ شدگی قابل جبران است، اما سبب افت قیمت خودرو  خواهد شد.

جبران خواب خودرو در زمان رفع عیب

زمانی که خودرو دچار عیب می شود و یا اگر از ابتدا معیوب بوده باشد، طبیعتا خریدار برای رفع عیب به نمایندگی مراجعه می کند. حال اگر مدت زمان رفع این عیب بیشتر از دو روز شود، خسارتی تحت عنوان خواب خودرو به مشتریان پرداخت می شود و یا این که خودروی دیگری به طور موقت در زمان تعمیر به ایشان داده می شود. البته در عمل این مورد به درستی انجام نمی پذیرد و حتی زمانی که امکان رفع عیب وجود ندارد و خودروساز موظف به تعویض خودرو است، وی تعهدی از مشتریان تحت عنوان این که ادعایی نسبت به خسارات خواب خوودرو ندارند، دریافت می کنند.

زمان تعویض خودرو توسط عرضه کننده

به طور کلی مسئولیت خودروسازان نسبت به تعویض خودرو در مدت زمان دوره ضمانت یا گارانتی است. یعنی عیوبی که در بالا گفته شد، تنها در دوره گارانتی منجر به تعویض خودرو خواهند شد. اما این در مورد تعویض خودرو است. مطابق ماده ۳ این قانون، تکلیف عرضه کنندگان در رفع نقص یا عیب خودرو یا پرداخت هزینه آن، در طول مدت ضمانت است؛ اما تکلیف عرضه کننده به جبران کلیه خسارات وارده به مصرف کننده و اشخاص ثالث قید زمانی نداشته و این مسئولیت پس از دوره ضمانت نیز پابرجاست.

بنابراین اگر به دلایلی از خودروی خریداری شده در طول دوره ضمانت استفاده نشود تا عیب موجود در آن کشف شود یا علی رغم استفاده معمول، عیب ناشی از طراحی یا مونتاژ یا تولید خودرو در دوره ضمانت آشکار نشود و بعد از آن عیب مزبور بروز یافته و باعث حادثه یا خسارت شود، جبران خسارت وارده با عرضه کننده است.

حل اختلاف میان خریداران و عرضه کنندگان

در صورت بروز اختلاف بین طرفین، موضوع اختلافی حسب درخواست طرفین ابتدا در هیات حل اختلاف مربوطه، متشکل از نماینده عرضه کننده خودرو، کارشناس رسمی دادگستری و کارشناس نیروی انتظامی به ریاست کارشناس رسمی دادگستری طرح می شود و رای نهایی با اکثریت آراء صادر خواهد شد. در صورت اعتراض هر یک از طرفین به رای صادره، خواسته در دادگاه صالحه قابل پیگیری خواهد بود. دادگاه صالحه باید خارج از نوبت و حداکثر ظرف دو ماه رای را صادر کند.