نگاهی به نظریه حمایت از حقوق آفرینه فکری
عده ای، حقوق ناشی از آفرینه ذهنی و فکری یا حق مولف و مخترع را حق مالکیت نمی دانند و بر نظریه خود پافشاری کرده، می گویند اگر مقصود از مالکیت ادبی، هنری، فنی یا صنعتی، حمایت موکد از حقوق پدید آورندگان آثار فکری باشد، در این صورت همانند حق مالکیت، استحقاق حمایت دارد و اگر در بعضی از قوانین یا در کتب حقوقی از طرف بعضی از صاحب نظران برای حقوق ذهنی یا آثار فکری ذکر عنوان حق مالکیت شده است، به منظور حمایت از حقوق مزبور بوده است نه حق مالکیت واقعی. ولی اگر منظور از حق مالکیت فکری، مالکیت واقعی و حقیقی باشد، از جهت آثار با مالکیت مادی تفاوت دارد و معتقدند باید بپذیریم که حق غیر مادی و حق مادی دارای ماهیت و طبیعت واحدی نیستند؛ زیرا شیئی غیر مادی داخل در محسوسات نبوده، جز در عالم ذهن قابل تصور و درک نیست ولی شیئی مادی جسمیت دارد و امثال و اشباه آن قابل رویت و لمس و ارائه است. به تعبیر، دیگر چون شیئی غیر مادی، امری ذهنی و فکری و زائیده عقل، اندیشه و ابتکار است، با شیئی مادی تفاوت های فراوانی دارد. از جمله این تفاوت آن است که ثمره و منافع این دو شیئی یکسان نیست یعنی به طور مثال منافع یک اتومبیل یا اسب انحصار به مالک آن تعلق داشته و شخص دیگری بدون اجازه وی حق انتفاع از آن را ندارد ولی اشیاء غیر مادی و آفرینه های فکری خصوصا آثار ادبی و هنری مورد استفاده عموم قرار می گیرند و اصولا به منظور استفاده دیگران به وجود می آیند. اثر فکری هرچه بیشتر انتشار پیدا کند و بیشتر مورد استفاده دیگران قرار گیرد و استقبال با توجه مردم به آفرینه فکری زیادتر باشد، نه تنها ارزش اثر مزبور کاسته نمی شود بلکه به اعتبار آن افزوده خواهد شد و در واقع میزان استقرار و درجه استحکام هر اثر فکری را استقبال بیشتر انتفاع از آن، مشخص خواهد کرد ولی انتفاع از شیئی مادی، سبب استهلاک و کم ارزش شدن آن می گردد.
طرفداران این نظریه می گویند بدون تردید آفرینه فکری نیاز به تلاش ذهنی فراوان دارد و چندان آسان بدست نخواهد آمد. لذا برای این کوشش عقلی و فکری پر زحمت باید پاداشی مناسب در نظر گرفته شود؛ اما قبول این حقیقت، با پذیرش حق مالکیت برای آفریننده اثر فکری، ملازمه نخواهد داشت. به عبارت دیگر برای پدید آورنده اثر فکری باید حق الزحمه و اجرت مناسب در نظر گرفته شود و منکر این حق نیز نباید شد که مولف یا مخترع باید پاداش مالی ارزنده ای دریافت کند و زحمات وی از جهت مالی و مادی نباید بی نتیجه بماند ولی قبول وجود این پاداش ملازمه ای با شناسایی حق مالکیت برای آثار فکری ندارد. البته اشکالی هم ندارد که حق الزحمه یا امتیازات مالی آفرینه فکری تا زمانی که صاحب اثر در قید حیات است به وی تعلق داشته باشد و بعد از فوت او نیز ورثه وی، در مدت معقولی از این حق بهره مند گردند، بدون این که چنین حقی عنوان مالکیت داشته باشد.