سیری بر چالش های استاندارد واستاندارد سازی در ایران

سیری بر چالش های استاندارد واستاندارد سازی در ایران

بهرام آقاجان پور

مدیر کنترل کیفیت شرکت سپهر الکتریک

مفهوم استاندارد :

استاندارد عبارت است از نظمی مبتنی بر نتایج ثابت علوم، فنون و تجارب بشری، که بصورت قواعد، مقررات و نظام هایی به منظور ایجاد هماهنگی و وحدت رویه، افزایش میزان تفاهم، تسهیل ارتباطات، توسعه صنعت، صرفه جویی در اقتصاد ملی، حفظ سلامت و ایمنی عمومی، گسترش مبادلات بازرگانی داخلی و خارجی و ... به کار می رود.یا به عبارتی دیگر اندازه معمول هر چیز را که بر پایه قرارداد، سنت یا تصمیم سازمانی مبنا و پیمانه اندازه گیری درنظر گرفته شده را استاندارد می گویند.

از دید اجتماعی آنچه بر پایه قرارداد، سنت، یا قانون، نمونه ای برای سرمشق به کار می رود و اجرای آن مورد پذیرش همه می شود استاندارد گفته می شود .

از دید فنی، وضع قوانین و مقرارت برای تعیین کیفیت و مشخصات مطلوب یک کالا یا خدمات را استاندارد می گویند.

اهداف کلی استاندارد و استاندارد سازی

ایجاد نظم

ارتقاء کیفیت

یکسان سازی و یکنواخت نمودن

تسهیل ارتباطات از طریق ایجاد یک زبان مشترک

حفظ توازن و تعادل منافع

ایجاد عدالت اجتماعی

ایجاد رقابت سازنده

کمک به مقررات گرایی

اعتبار بخشی

کاهش مشکلات و گرفتاریها در خرید کالا و خدمات

ایجاد اعتماد و اطمینان در مردم و تضمین ایمنی و سلامت

کمک به سلامت اقتصادی

جلوگیری از رقابت های ناسالم.

استانداردها دارای چهار محور کاملا مجزا، یعنی «ماهیت محصولات»، «امور مدیریتی»، «ارزیابی و انطباق ها» و «مسئولیت های اجتماعی» هستند.

طبقه بندی استاندارد ها:

استاندارد های شرکتی یا کارخانه ای

استانداردهای انجمنی یا صنفی

استانداردهای ملی یا کشوری

استانداردهای منطقه ای

استانداردهای بین المللی

استاندارد و استاندارد کردن از پایه­های استوار علم و فن آوری است که در پیشرفت صنعت و اقتصاد نقش بسزایی دارد و باید در جهت افزایش سطح کیفیتها تلاش کرد تا به فن آوری پیشرفته تولید هر محصول نایل آمد. اغلب چنین می پندارند که استاندارد فقط برای حفظ منفعت مصرف کننده است؛ البته این نظر تا حدی صحیح است و استاندارد به نیازهای فردی و اقتصادی مصرف کنندگان توجه دارد، اما استحکام صنعت و فن آوری را نیز درنظر دارد و می­توان گفت که سود حاصل از رعایت استاندارد برای تولید کنندگان بیش از مصرف کنندگان است، زیرا صرفه­جوییهای حاصل از کاهش انواع قطعات و مواد اولیه غیرضرروی و ضایعات، به قدری چشمگیر است که هرگونه سرمایه گذاری در زمینه استانداردسازی فرآورده­ها و خدمات را برای صاحبان صنایع موجه می سازد، بطوری که آنان در اندک زمان می توانند نتایج ملموس آن را در مبالغ ذخیره شده مشاهده کنند. با اجرای قوانین و مقررات استاندارد هزینه­های انبارداری و ساخت ابزار و ماشین آلات تنزل می یابد؛ روند تولید، منظم می شود؛ آرایش عملکرد کارخانه­ها به نحو متعادلی تنظیم می گردد؛ نگهداری اسناد، نقشه­ها و طرحهای مربوط به تولید محصولات طبق یک نظام دقیق بازیابی سریع، طبقه­بندی و بایگانی می­شود؛ همکاری میان واحدهای مختلف سازمان یا کارخانه برای پیشبرد روند تولید میسر می­شود؛ تفاهم کارکنان در مسائل فنی تحقق می پذیرد و سرانجام با تولید کالای دارای کیفیت و بسته­بندی مطلوب، رضایت مصرف کنندگان نیز جلب می شود و بدین ترتیب استاندارد، شالوده استواری را برای پیشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم می­سازد.

استاندارد و استاندارد سازی

استانداردسازی و در دسترس بودن استانداردهای ملی هماهنگ با اولویت های رشدتولید، رفع موانع فنی و تقویت تجارت عادلانه و همچنین همگام شدن استانداردها با رویکرد آینده نگرانه یک نیاز اساسی است. نظام استانداردسازی کشور براساس ارتقاء و حفظ منافع ملی، رفاه اجتماعی، سلامت، ایمنی بیشتر برای مردم، محیط زیست پایدار و حفظ وتوسعه بازارهای داخلی و صادراتی تبیین شده است، بر همین مبنا، استانداردسازی زیربنای کمک به تعامل بیش از پیش صنعت (تولید کالا یا خدمت)، دولت و مصرف کننده می باشد.

روند صعودی دانش و فناوری توسعه استانداردسازی و مدیریت کیفیت به عنوان یکی ازعوامل رشد اقتصادی و تحقق توسعه پایدار محسوب می شود لذا اکثر جوامع پیشرفته در دنیای امروز دارای استراتژی ، برنامه و نقشه های کلان در حوزه های مختلف استاندارد و کیفیت در عالی ترین سطح ملی خود هستند سند جامع و نقشه راه تحول نظام استاندارد سازی و مدیریت کیفیت کشور سندی است که راهبرد های ملی و مشارکت ذینفعان را در حوزه استاندارد و مدیریت کیفیت کشور تعیین می نماید و به تحقق اهداف کلان دولت در زمینه هایی از جمله توسعه صنعتی ، رقابت پذیری کالا و خدمات ملی در بازار های جهانی ، استفاده کارآمد از منابع طبیعی و انسانی ایمنی مواد غذایی ، بهداشت ،محیط زیست و تغییرات آب و هوایی به منظور توسعه پایدار ، افزایش رفاه و رضایت مندی اجتماعی کمک می کند و با ارائه یک نقشه راه و برنامه برای تنظیم نظام جامع استاندارد سازی و مدیریت کیفیت کشور، به عنوان فرصتی برای افزایش آگاهی از اهمیت و نقش آفرینی استاندارد و کیفیت در توسعه پایدار و چگونگی بهره مندی ذینعفان ملی از آن ها می باشد.

نتیجه گیری:

تعامل میان پیشرفت های بشر و استاندارد، تعاملی همیشگی است، استانداردسازی زمینه های توسعه اقتصاد،توسعه دانش، مهارت و فناوری را فراهم می سازد و توسعه این مهارت ها و توانمندی های بشری ضرورت های استانداردسازی را تشدید می نماید که نتیجه آن توسعه و رشد همه جانبه، افزایش توان ملی، ارتقای قدرت رقابت در عرصه های بین المللی و افزایش سطح رفاه عمومی است.