حقوق دیجیتال، لایک کنید اما با احتیاط

هوالغفور

👍🏻❤

لایک کنید اما با احتیاط

حقوق دیجیتال
چکیده
در فضای مجازی، رفتارهایی مانند لایک کردن مطالب با مضامین تبلیغی علیه نظام یا به نفع گروه های مخالف، همواره از منظر حقوقی چالش برانگیز بوده است. این یادداشت با استناد به صورت جلسه نشست قضایی سازمان قضائی نیروهای مسلح استان اصفهان در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۱، به بررسی توصیف مجرمانه لایک کردن چنین مطالبی می پردازد. در این نشست، نظرات هیئت عالی، اکثریت و اقلیت قضات مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که اکثریت قضات معتقدند صرف لایک کردن نمی تواند مصداق جرم فعالیت تبلیغی علیه نظام باشد، در حالی که اقلیت با شرایط خاصی این رفتار را قابل مجازات می دانند.

مقدمه
با گسترش فضای مجازی، رفتارهای کاربران در این فضا از جمله لایک کردن مطالب، از منظر حقوقی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از چالش های مهم، تعیین مصداق جرم برای لایک کردن مطالب با مضامین تبلیغی علیه نظام یا به نفع گروه های مخالف است. لذا محتوای مطلب با بررسی صورت جلسه نشست قضایی سازمان قضائی نیروهای مسلح استان اصفهان، به تحلیل حقوقی این موضوع می پردازد.
روش تحقیق
با روش تحلیلی-توصیفی و با رجوع به صورت جلسه نشست قضایی مورخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۱، نظرات هیئت عالی، اکثریت و اقلیت قضات را بررسی می کند. همچنین، از قوانین مرتبط مانند ماده ۲ قانون تجارت الکترونیکی و ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی استفاده شده است.

یافته ها و بحث
۱. نظر هیئت عالی
هیئت عالی با تاکید بر اصل قانونی بودن جرم و مجازات و لزوم تفسیر مضیق قوانین، معتقد است که جرم انگاری رفتارهایی که به صراحت در قوانین تعیین نشده اند، باید اجتناب شود. در مورد لایک کردن، هیئت عالی بیان می کند که صرف یک یا چند بار لایک کردن نمی تواند مصداق تبلیغ علیه نظام باشد، چرا که حقوقدانان استمرار در فعالیت تبلیغی را شرط تحقق این جرم می دانند.

۲. نظر اکثریت
اکثریت قضات نیز با هیئت عالی هم نظر هستند و معتقدند که لایک کردن به خودی خود نمی تواند مصداق جرم فعالیت تبلیغی علیه نظام باشد. آن ها با استناد به ماده ۲ قانون تجارت الکترونیکی، بیان می کنند که لایک کردن به عنوان داده محسوب نمی شود، زیرا داده به نمادی از واقعه، اطلاعات یا مفهوم اطلاق می شود که با وسایل الکترونیکی تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش می شود. بنابراین، صرف لایک کردن یک مطلب، داده محسوب نمی شود.

۳. نظر اقلیت
در مقابل، اقلیت قضات معتقدند که لایک کردن می تواند در شرایط خاص و با احراز ارکان سه گانه جرم (مادی، معنوی و قانونی) مصداق بزه فعالیت تبلیغی علیه نظام باشد. آن ها تاکید می کنند که اگر لایک کردن به عنوان یک فعالیت تبلیغی در عرف شناخته شود و تکرار شود، می تواند رکن مادی جرم را تشکیل دهد. همچنین، آن ها به قید «به هر نحو» در ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی و ماده ۸ قانون مقابله با اقدامات خصمانه آمریکا استناد می کنند که نشان می دهد هر گونه اقدام تبلیغی، حتی لایک کردن، می تواند مشمول مجازات باشد.

جمع بندی
بررسی نظرات هیئت عالی، اکثریت و اقلیت قضات نشان می دهد که در مورد لایک کردن مطالب تبلیغی علیه نظام، اختلاف نظر وجود دارد. اکثریت و هیئت عالی معتقدند که صرف لایک کردن نمی تواند مصداق جرم باشد، در حالی که اقلیت با شرایط خاصی این رفتار را قابل مجازات می دانند. این تفاوت دیدگاه ها نشان دهنده ضرورت بازنگری در قوانین مرتبط با فضای مجازی و ارائه تعاریف دقیق تر از مصادیق جرم در این فضا است.
پیشنهادات
۱. تدوین قوانین شفاف تر در مورد رفتارهای کاربران در فضای مجازی.
۲. آموزش حقوقی به کاربران برای آگاهی از پیامدهای رفتارهای مجازی.
۳. بررسی بیشتر و دقیق تر مصادیق جرم در فضای مجازی توسط مراجع قضایی.

منابع
- صورت جلسه نشست قضایی سازمان قضائی نیروهای مسلح استان اصفهان، ۲۴ اسفند ۱۴۰۱.
- قانون تجارت الکترونیکی.
- قانون مجازات اسلامی.
- قانون مقابله با اقدامات خصمانه آمریکا.