انواع خلاقیت کارکنان

بر اساس مامفورد[1] و هونتر[2] (2005) خلاقیت را در سه سطح خلاقیت فردی، خلاقیت تیمی و گروهی، و خلاقیت سازمانی طبقه بندی کرده و آنها را به صورت زیر تعریف کرده اند(Mumford & Hunter, 2005).

1-خلاقیت فردی

مطالعات درباره ی خلاقیت فردی را می توان بر اساس ویژگی های افراد خلاق، سبک شناختی ترجیحی برای حل مسئله و محرک های خلاقیت فردی تقسیم بندی کرد. چنین سطح دانشی می تواند به سازمان ها کمک نماید تا افراد بالقوه ی خلاق را استخدام کرده، نوع راه حل هایی را که آنها احتمالا پیشنهاد می کنند و اینکه چگونه این افراد می توانند انگیزه ی خلاقیت داشته باشند را درک کنند. تحقیقات اولیه در مورد خلاقیت، در سطح فردی، تلاش و کوشش جهت جداسازی ویژگی های افراد بسیار خلاق بوده است. برخی از ویژگی ها که در ادبیات به آنها اشاره شده شامل میل به خودمختاری و استقلال اجتماعی، تحمل کردن زیاد ابهام در حل مسئله و تمایل به ریسک کردن است. بنابراین در این زمینه مکانیسم های خلاقیت فردی به کلیه ی اقدامات و فعالیت هایی اطلاق می شود که توسط کارکنان در یک سازمان انجام می شوند تا توانایی آن ها را برای توسعه چیزی که در محیط کارشان معنادار و جدید است، افزایش دهند. علاوه بر این پنج عامل از متغیرها بر پیوند خلاقیت با نوآوری در سطح فردی تاثیر می گذارند که عبارتند از: تخصص و مهارت، فعالیت های پردازش خلاق، ویژگی های شخصیتی، انگیزه و محیط کار.

2-خلاقیت تیمی و گروهی

به طور جامع تحقیقات خلاقیت در سطح تیم یا گروه بر تاثیر سبک های رهبری و انسجام بین اعضای تیم یا گروه متمرکز شده اند. پرجانن[3] (2012) اشاره کرد که خلاقیت جمعی را می توان به عنوان فرآیندهای خلاقانه ای تعریف کرد که منجر به محصولات یا خدمات خلاقانه می شود که نتیجه تعامل بین دو یا چند نفر و یا بیشتر است. در خلاقیت جمعی، نمی توان منبع ایده های جدید و بدیع را در یک فرد جستجو کرد بلکه فعالیت خلاقانه از همکاری و مشارکت چندی از افراد پدید می آید و در نتیجه مشارکت افراد خاص و تک نفره در خلق ایده ها را محو می کند. کینگ[4] و اندرسون[5] (1995) عوامل زیر را باعث ارتقای خلاقیت کارکنان در یک محیط تیمی یا گروهی برشمرده اند:

• وجود سبک رهبری مشارکتی که اعضای گروه را به سمت فرآیند خلاقیت تشویق و ترغیب می کند.
• انسجام بین اعضای تیم در راستای یک تیم ناهمگن برای دوری جستن از تفکر گروهی و وجود یک تیم همگن برای اجرای فرآیند.
• طول عمر گروهی کوتاه مدت خلاق تر هستند.
• ساختار گروهی ارگانیک بیشتر برای اتخاذ مسائل جدید ترجیح داده می شود.

3-خلاقیت سازمانی

وودمن[6] (1995) خلاقیت سازمانی را به عنوان ایجاد محصولات، خدمات، ایده ها، رویه ها یا فرآیندهای جدید، ارزشمند و مفید توسط افرادی که در یک سازمان کار می کنند، تعریف می کند. بنابراین خلاقیت سازمانی به میزانی اشاره دارد که یک سازمان رویکردهای رسمی را ایجاد کرده و منابعی را برای تشویق رفتار جدید معنادار برای کارکنان فراهم کرده باشد.

[1] Mumford

[2] Hunter

[3] Parjanen

[4] King

[5] Anderson

[6] Woodman