مدل اجرای استراتژی مدیریت بحران "امجد- ابراهیمی نژاد- پورسعید"
بحران یکی از موضوعات جوامع بشری می باشد که نیازمند اجرای استراتژی مدیریت بحران است. مدل "اجرای استراتژی مدیریت بحران" یک مدل فرآیندی- مفهومی محسوب شده بطوریکه علاوه بر نشان دادن مراحل اجرای موفق استراتژی، بیانگر عوامل موثر در اجرای استراتژی نیز می باشد، بر اساس این مدل مولفه های اجرای استراتژی در هریک از مراحل پیش از بحران، هنگام بحران و بعد از بحران بصورت متناظر بوسیله سه فرآیند "ابزارسازی"، "جریان سازی" و "نهادسازی"، عملیاتی می گردد. همچنین این مدل همانند "مدل تلفیقی مدیریت استراتژیک و مدیریت بحران" به نوعی بین مولفه های مدیریت بحران و مدیریت استراتژیک پیوند برقرار می سازد.
از طرف دیگر در این مدل مشابه با اغلب مدل های مدیریت بحران مانند "مدل مدیریت بحران برنت" لایه های مختلف دیده می شود و همانند "مدل مدیریت بحران تیری و میتراف" به صورت چرخه ای است و چونان اکثر مدل های اجرای استراتژی نظیر "مدل اندرو مک لنان" یک فرایند گام به گام با مجموعه ای منطقی از وظایف را نیز القاء می کند.
مدل اجرای استراتژی مدیریت بحران "امجد- ابراهیمی نژاد- پورسعید" دارای یک هسته و چهار لایه به ترتیب زیر می باشد:
هسته در این مدل شامل "اجرای استراتژی مدیریت بحران" است و همانند "مدل مدیریت بحران برنت" به عنوان نقطه عطف مدل محسوب شده و آغازگر و پیوند دهنده اجرای استراتژی در تمامی مراحل مدیریت بحران و نشان دهنده وابستگی و ارتباط این مراحل با یکدیگر می باشد.
لایه اول بر اساس چرخه زمانی مدیریت بحران به سه مرحله "پیش از بحران، حین بحران (هنگام بحران) و پس از بحران" تقسیم بندی شده است. این فاز بندی با بسیاری از مدل های مدیریت بحران انطباق دارد که به طور مثال می توان آن را در "مدل سه مرحله ای مدیریت بحران" مشاهده نمود.
لایه دوم را استراتژی های تاثیرگذار مدیریت بحران در هریک از مراحل یا فازهای پیش از بحران، هنگام بحران و پس از بحران تشکیل می دهد.استراتژی فاز پیش از بحران شامل: "ارزیابی منابع، آینده نگاری و آموزش- یادگیری و ارتقاء تاب آوری" و استراتژی مرحله هنگام بحران عبارت است از: "ارزیابی سریع، واکنش به بحران، مهار بحران" و استراتژی مرحله پس از بحران مشتمل بر: "ارزیابی آسیب ها، بازسازی- بازتوانی و اصلاح ساختار و ارزیابی استراتژی" می باشد. بررسی تطبیقی این مدل با سایر مدل های مدیریت بحران حاکی از آنست که هرچند شکل مدل و نوع لایه بندی آن با مدل چهار لایه ای برای تدبیر بحران ها تفاوت دارد ولی از حیث اینکه در هر دو، لایه ای به عنوان استراتژی وجود دارد مشابه هستند.
لایه سوم مانند "مدل اجرای استراتژی گالبرایت و ناتانسون" و "مدل اجرای استراتژی استونیچ" مبتنی بر دیدگاه سیستمی (ورودی، فرآیند، خروجی) است و برای تبدیل استراتژی به اجرای آن یک فرآیند تعریف شده که عبارتند از: "ابزاز سازی، جریان سازی و نهاد سازی" که در یک لایه قرار گرفته اند و با مراحل "پیش از بحران، هنگام بحران، پس از بحران" یک به یک متناظر هستند.
"فرآیند ابزار سازی" در این مدل عبارت است از اقدامات لازم برای ایجاد، تامین و تخصیص ابزارهای مورد نیاز برای پیش بینی، پیشگیری، کاهش بحران و آمادگی در مواجهه با آن در فاز پیش از بحران و اهداف آن شامل: 1) رفع موانع وکمبودهای موجود و بهبود آن
2) شناختن وضع موجود و پیش بینی بحران های آینده 3) چگونگی و نحوه استفاده بهینه از هرگونه منابع قابل دسترس اعم از منابع موجود در حوزه آسیب پذیر یا خارج از آن و نحوه مدیریت بحران.
"فرایند جریان سازی" به مفهوم ایجاد جریانی پایدار و مداوم و پویا برای مقابله با بحران در فاز هنگام بحران (حین بحران) است و اقدامات آن شامل: 1) شناخت نقاط و پهنه های آسیب دیده در اثر بحران و نوع و میزان آسیب وارده و آگاهی یافتن از وضعیت نقاط و پهنه های آسیب پذیر در صورت گسترش بحران 2) اجرای سیاست ها و برنامه ها و اولویت های مدیریت بحران 3) امداد و نجات، تخلیه اضطراری، ایجاد امنیت و تامین مایحتاج، تدفین، خدمات پزشکی، بهداشت و جلوگیری از گسترش بحران و بهبود فوری وضعیت شریان های حیاتی
"فرآیند نهاد سازی" عبارت است از: ایجاد زمینه های لازم برای تشکیل، تقویت و توسعه نهادهای مدنی و ایجاد همبستگی بین آنها با نهادهای دولتی در فاز پس از بحران و اهداف آن شامل: 1)گردآوری اطلاعات واقعی و دقیق از بحران پیش آمده و نشر آن بوسیله رسانه های موثق و جلوگیری از نشر اکاذیب و شایعات 2) برآورد، مطالبه و توزیع مایحتاج و امکانات وتجهیزات لازم و استمداد برای تامین منابع لازم برای عادی سازی، بازتوانی و بازسازی 3) پایش بی طرفانه آثار مثبت یا منفی یا ممتنع مدیریت بحران با بررسی و کسب آگاهی از نحوه و چگونگی و نتیجه اجرای استراتژی و زیر سیستم های آن.
لایه چهارم آخرین لایه در مدل پیشنهادی است و همانند سایر لایه ها با هریک فازهای" پیش از بحران، هنگام بحران و پس از بحران" و به همین ترتیب با فرآیندهای "ابزارسازی، جریان سازی و نهاد سازی" متناظر است و در واقع معرف مولفه هایی است که استراتژی بوسیله آنها عملیاتی شده و به اجرا در می آید که عبارتند از:
الف) اجرای استراتژی به وسیله ابزار سازی برای مدیریت بحران در مرحله پیش از بحران شامل: 1) "تامین منابع مالی- انسانی و تجهیزات" برای رفع موانع موجود و بهبود آن 2) "ایجاد، بروز رسانی وپردازش داده ها" برای شناختن وضع موجود وپیش بینی بحران های آینده 3) "برنامه ریزی و سیاست گذاری" برای چگونگی و نحوه استفاده از هرگونه منابع قابل دسترس
ب) اجرای استراتژی به وسیله جریان سازی برای مدیریت بحران در مرحله هنگام بحران شامل: 1) "اولویت بندی"جهت واکنش اولیه به بحران و سپس مهار بحران با توجه به اولویت های برنامه ریزی شده و یا اولویت های ناشناخته بوجود آمده پس از بروز بحران
2) "رهبری" به صورت متمرکز، منسجم، اثر بخش و سیستماتیک بر اساس اهداف، سیاست ها و برنامه ها و اولویت ها 3) "ارائه خدمات اضطراری" به صورت مداوم به آسیب دیدگان جهت جلوگیری از گسترش بحران تا هنگام مهار و فروکش شدن بحران و عادی سازی
ج) اجرای استراتژی به وسیله نهاد سازی برای مدیریت بحران در مرحله پس از بحران شامل: 1) "نهادهای گردآوری اطلاعات و پوشش ارتباطات رسانه ای" برای جمع آوری اطلاعات صحیح پیرامون بحران پیش آمده و انتشار آن 2) "نهادهای پشتیبان مالی - اقتصادی و کمک رسان" برای بازسازی و بازتوانی 3) "نهادهای ناظر بر عملکرد" برای پایش استراتژی و ارزیابی نحوه و چگونگی و میزان موفقیت اجرای استراتژی.
منبع:
برگرداندن به فارسی بخشی از مقاله تحت عنوان:
,Amjad, Mohammad & Ebrahiminejad Rafsanjani, Mehdi & Poursaeid, Mohammad Mehdi
Investigation of Components of Crisis Management Strategy Implementation Model https://civilica.com/doc/1940981