نگاهی به مبحث تمکین در حقوق خانواده

نگاهی به مبحث تمکین در حقوق خانواده

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

مطابق آنچه که در قانون و حقوق خانواده کشور ما وجود دارد پس از خواندن صیغه عقد نکاح زن و مرد حقوق و تکالیفی نسبت به هم پیدا کرده که هر دو باید آن را رعایت کنند. اولین مسله بحث تمکین زن از شوهر، و پس از آن پرداخت نفقه از جانب شوهر به زن به علت تمکین او می باشد.

تمکین در لغت به معنی فرمان بردن است و تمکین در علم حقوق دارای دو معنا می باشد؛ معنی خاص و معنی عام؛ و نفقه در لغت به معنی پرداخت هزینه های اساسی و ضروری زندگی مشترک زن توسط شوهر است؛ به عبارتی دیگر مبحث نفقه و تمکین دو مبحث بسیار مهم در قانون و حقوق خانواده می باشد که ارتباط تنگاتنگی باهم دارند.

مطابق با ماده 1107 قانون مدنی قانونگذار ما در تعریف نفقه به صراحت بیان می کند: نفقه عبارت است از همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج، به واسطه ی نقصان یا مرض.

نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که چنانچه زن از شوهر خود بدون هیچ دلیل قانونی و شرعی اگر تمکین عام و خاص نکند، طبق ماده 1108 قانون مدنی ناشزه محسوب شده و به او نفقه تعلق نمی گیرد. همانطور که در بالا گفته شد تمکین در علم حقوق دارای دو معنا می باشد معنی خاص و معنی عام.

تمکین در معنای خاص

معنای خاص تمکین در علم حقوق یعنی انجام رابطه زناشویی (جنسی) بین زن و شوهر به صورت متعارف که هر دو نفر باید این مسله را بپذیرند و شرط خلاف این مسله امکان پذیر نیست؛ البته باید این نکته مهم را بگویم که عدم تمکین زن در مواردی مثل: دوران عادات ماهانه، احرام، روزه واجب، زوج بیماری مقاربتی داشته باشد، زوجه بیمار باشد و انجام رابطه جنسی بیماری زوجه را تشدید کند، و مواردی که زن از لحاظ روحی و روانی شرایط مناسبی برای انجام رابطه جنسی نداشته باشد و... خودداری زن در این موارد از انجام رابطه جنسی عدم تمکین یا نشوز زن محسوب نمی شود، البته که مردان باید زنان را در این شرایط خاص درک کنند و از انجام رابطه جنسی پرهیز کنند.

تمکین در معنای عام

تمکین به معنای عام در علم حقوق یعنی همان معنایی که در عرف کشور ما برای زن پیشی بینی شده است به زبان ساده تر همان وظایف و تکالیف زن نسبت به شوهر خود می باشد که باید انجام بدهد، وظایفی همانند: غذا درست کردن، اتو زدن لباس ها، برای رفت آمد خود با مرد هماهنگی کردن، در امور مربوط به خانواده با مرد مشورت کردن، حسن معاشرت با مرد داشته باشد، به همسر خود متعهد و وفادار باشد و... به معنای تمکین عام می باشد.

البته باید این نکته را بگویم که زن و شوهر باید در زندگی مشترک باهم تعامل داشته و در کارهای خانه باهم مشارکت داشته باشند چرا که زندگی مشترک همه چیزش مشترک می باشد و وقتی زوجین در زندگی مشترک وظایف مربوط به خود را با عشق و علاقه نسبت به هم انجام بدهند قطعا خوشبختی، آرامش و سعادت در انتظار آن زوج خواهد بود.

نکته کاربردی و بسیار مهمی که به عنوان پژوهشگر علم حقوق در خصوص تمکین باید بگویم این است که اگر زن به هر دلیلی از شوهر خود تمکین نکند، مرد باید دادخواست تمکین در دادگاه خانواده مطرح کند و پس از بررسی شرایط تمکین که اصولا فراهم کردن منزل به همراه اثاث البیت آن است دادگاه به کمک کارشناس این مسله را مورد بررسی قرار می دهد و اگر شرایط تمکین را محیا بداند تایید میکند و آن وقت زن ملزم به تمکین از شوهر می باشد و چنانچه زن با فراهم بودن شرایط باز هم از شوهر خود تمکین نکند، ناشزه محسوب شده و دیگر به او نفقه جاریه تعلق نمی گیرد.