درک جزئیات

[محمدابراهیم سبزواری]

این همه لفظ های نوریه که دلالت می نمایند بر معنای کلیه، مثل خود همان معانی اخذ از عالم عقل شده اند؛ چه، اتفاقی جمیع حکماست که در تعقل کلی، نفس تا متصل به ارباب انواع و عقول کلیه نشود، ممکن او نیست رسیدن آن امر و اخذ و درک کلی. و بدان که از نفس به آن عقول نوریه، بعد زمانی و مکانی متخلل نیست، و آن ها نزدیک ترند به تو از تو؛ «الله اقرب الیه من حبل الورید فعال لما یرید». و اما دوری تو از آن ها اشتغال توست به امور جزئیه بدنیه، و دوری آن ها از تو از باب سلطنت و قهاریت و جباریت آن ها است. بالجمله دلیل بر آنکه نفس در کسب هر کلی متصل به عالم عقل می شود و کلی را از آنجا اخذ می نماید. (1)

***

[حلاج]

هویت تو در لائیت ماست، کلی به کلی ماست ملتبس است از وجهین. (2)

***

[ارسطو]

ادراکات جزئی مقدم است بر ادراکات کلی. (3)

***

[یزدانپناه عسکری]

مسئله جزء و کل تمام نوع بشر را درگیر کرده است. وسوسه جزئیات آن قدر زیاد است که دقت آدمی را اسیر خودش می کند. (در ابتدای کار) و در هر چیزی صادق است.

_______

1 – محمدابراهیم سبزواری، شرح گلشن راز (سبزواری)، نشر علم - تهران، چاپ: اول، 1386. صفحه 541

2 - اخبار حلاج نسخه ای کهن در سیرت حسین بن منصور حلاج ، تصحیح و تحشیه ل. ماسینیون / پ. کراوس ، ترجمه و تعلیق سید حمید طبیبیان – تهران : انتشارات اطلاعات 1383 صفحه 45

3 - اصول فلسفه و روش رئالیسم جلد 2 ، سید محمدحسین طباطبائی، انتشارات صدرا 1368 ، تهران / چاپخانه مهر