در تعریف سفته

[در تعریف سفته]

از دیگر اسناد تجاری حاضر در نظام بانکی ایران که سندی رایج و پرکاربرد نامیده می شود می توان سفته را نام برد که همانند چک و دیگر اسناد تجاری در روند انجام معاملات،تضامین ،نقل و انتقال پول،توسعه تجارت و بازرگانی مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین تنظیم آن با رعایت شرایطی باید انجام پذیرد .
از سفته به عنوان فته طلب نیز یاد شده است ،که بر این اساس شخص صادر کننده سفته تعهد می کند مبلغ معینی را در زمان معین یا عندالمطالبه به گیرنده سفته بپردازد .
سفته که به دلیل خطرات نقل و انتقال پول و توسعه تجارت بین الملل میان بازرگانان رواج یافته بود ،امروزه به عنوان یک وسیله اعتباری در سرمایه گذاری های کوتاه مدت در واحد های تولیدی ،صنعتی ،خدماتی،تجارتی،مورد استفاده قرار می گیرد.
سفته در لغت به معنای چیزی است که از کسی عاریه یا قرض یا در عوض چیزی گرفته می شود تا در شهر دیگر پس بدهد ،و از جمله اسناد دارای اهمیتی است که در روند معاملاتی بین بازرگانان ،تجار و افراد و اشخاص کاربرد و استفاده دارد .
بدهکار با دادن سفته به طلبکار متعهد می شود که مبلغ معینی را در زمانی معین به او پرداخت کند. طلبکار می تواند سفته را تا زمان آمدن سررسید نزد خود نگاه دارد یا اینکه در صورت نیاز به پول آن، طلبش را در برابر دریافت مبلغی کمتر به یک شخص دیگر انتقال دهد. برای انتقال سفته آن را پشت نویسی یا ظهرنویسی می کنند، یعنی برای نمونه پشت سفته می نویسند: «این سند به آقا/خانم … انتقال یافت. فردی که سفته را در اختیار دارد همچنین می تواند در صورت نیاز به پول آن قبل از زمان سررسید، به بانک مراجعه کند و با ارائه سفته مبلغی پایین تر از مبلغ آنچه در سند قید شده را دریافت نماید. در این حالت بانک پس از فرارسیدن زمان مقرر، مبلغ را از بدهکار اصلی دریافت خواهد کرد. از شرایط این کار این است که بدهی به سبب امور بازرگانی به وجود آمده باشد و تا زمان سررسید سند بیش از ۹۰ روز نمانده باشد. به این عمل بانک تنزیل می گویند.
سفته در بین اشخاص حقیقی ایران سندی نسبتا متروک است و اشخاص ترجیح می دهند برای اطمینان از دریافت طلب خود از چک استفاده کنند .از دلایل کاربرد نداشتن سفته می توان به وضع ضمانت اجراهای سنگین برای چک در حالی که ضمانت اجرای سفته چندان تفاوتی با ضمانت اجرای اسناد عادی ندارد، دریافت مالیات از سفته از طریق حق تمبر به میزان نیم در هزار مبلغ سفته، تشریفات خاص برای اعتراض به پرداخت نشدن سفته و شبهه ربوی بودن تنزیل سفته اشاره داشت.
در قانون تجارت ایران سفته چنین تعریف شده است:
فته طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.

قانون تجارت در ماده ۳۰۸ شرایط شکلی را که باید به هنگام صدور سفته رعایت گردد، مورد اشاره قرار داده است. در صورتی که یکی از این شرایط در صدور سند رعایت نشود، سند صادر شده از مزایایی که برای سفته در نظر گرفته شده است، برخوردار نخواهد شد. طبق این ماده فته طلب یا سفته باید متضمن شرایط ذیل باشد:
مهر یا امضاء
تاریخ صدور
مبلغی که باید توسط صادرکننده پرداخت شود با حروف
گیرنده وجه (سفته می تواند در وجه حامل صادر شود)
تاریخ پرداخت (اگر زمان پرداخت با تعطیل رسمی مصادف شد، باید روز بعد از تعطیل پرداخت صورت گیرد).
و اما برای تهیه سفته باید به شعب بانک ملی ایران مراجعه داشت و با ارائه کارت ملی سفته های مورد نیاز را خریداری نمود.
در گذشته سفته صرفا به شکل کاغذی و از طریق عامل رسمی فروش (بانک ملی) و عامل های غیر رسمی مانند دکه های روزنامه فروشی قابل تهیه بوده است؛ لازم به بیان است که در آخرین جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم رئیس جمهور وقت در مرداد 1400 نسبت به رونمایی از سامانه سفته و برات الکترونیک اقدام نمود و سپس وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت سیزدهم در بهمن سال 1400 سامانه سفته و برات الکترونیک به شکل عملیاتی در فاز سه ماهه آزمایشی افتتاح کرد .سفته الکترونیک با توجه به ویژگی های برتر خود نسبت به سفته کاغذی، هزینه های کاربران، شبکه بانکی و وزارت امور اقتصادی و دارایی را کاهش داده و به شکل قابل توجهی شفافیت تبادلات انجام شده را از طریق سامانه مرکزی خود افزایش می دهد.

ایمان مشایخی فر
پژوهشگر و کارشناس حقوقی