داداگاه صلح
علنی روز چهارشنبه، ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ در مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۱۲ مهر ۱۴۰۲ به تایید شورای نگهبان رسید و سپس در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۴۰۳، آیین نامه اجرایی آن توسط رئیس قوه قضاییه ابلاغ گردید.
در قانون جدید، دادگاه صلح علاوه بر صلاحیت های رسیدگی به دعاوی شورای حل اختلاف، به موارد جدیدی نیز اختصاص یافته است.
ریاست و نظارت دادگاه های صلح در استان بر اساس آیین نامه ماده (۴٠) این قانون، توسط معاونت حقوقی قوه قضائیه با همکاری وزارت دادگستری تهیه می شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.
دادگاه صلح چیست
دادگاه صلح، نهاد قضایی تعریف شده در نظام حقوقی می باشد. این دادگاه به حل و فصل دعاوی کوچک و همچنین جرائم کم اهمیت می پردازد.
دادگاه صلح در چه دعاوی صالح به رسیدگی نیست
مطابق با ماده 11 قانون شورای حل اختلاف دعاوی ذیل حتی با توافق طرفین قابل طرح در دادگاه صلح نیست:
- اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، بطلان نکاح، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن، رجوع، نسب، ولایت قهری و قیمومت
- اختلاف در اصل وقفیت و وصیت و تولیت
- دعاوی راجع به حجر و ورشکستگی
- دعاوی راجع به وجوه و اموال عمومی و دولتی و انفال
- اموری که به موجب قوانین دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع قانونی غیر دادگستری می باشد.
صلاحیت های دادگاه صلح
مطابق با ماده 12 قانون شورای حل اختلاف، صلاحیت های دادگاه صلح به شرح زیر است:
- دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال
- دعاوی حقوقی تصریف عدوانی ، مزاحمت و ممانعت از حق
- دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب یک میلیارد ریال درصورتی که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ نباشد.
- دعاوی و درخواست های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت
- اعسار از پرداخت محکوم به درصورتی که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.
- حصر ورثه، تحریر ترکه ، مهر و موم و رفع آن
- تامین دلیل
- تقاضای سازش موضوع ماده (١٨۶) قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱
- جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی
- جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت
- دعاوی اصلاح شناسنامه ، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به استثنای مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام
نکات مهم صلاحیت دادگاه صلح
- کلیه جرایم مذکور در ماده 12 شورای حل اختلاف که پیش تر به آن اشاره شد، مستقیما و بدون نیاز به کیفرخواست در دادگاه صلح رسیدگی می شود.
- دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی البدل رسمیت می یابد. دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می باشند یا شعبه شورا یا میانجی گری ارجاع می دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رای می نماید.
- دادگاه صلح می تواند در ساعات غیر اداری یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید و استقرار آن در محل شورا بلامانع است.
اختلاف بین دادگاه های صلح و سایر مراجع قضائی و غیر قضائی
در صورت حدوث اختلاف بین دادگاه های صلح و همچنین سایر مراجع قضائی و غیر قضائی به ترتیب زیر اقدام می شود:
- الف- در مورد دادگاه های صلح واقع در حوزه های قضائی شهرستان های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با دادسراها یا دادگاه های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضایی یک استان، حل اختلاف با دادگاه تجدیدنظر آن استان است.
- ب- در مورد دادگاه های صلح واقع در حوزه های قضائی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضائی آن استان آخرین قرار عدم صلاحیت را صادر نموده است.
- پ- در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت مراجع غیر قضائی، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می شود، تشخیص آن مرجع لازم الاتباع است.
- تجدید نظر خواهی در دادگاه صلح
آرای دادگاه صلح، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است:
- درصورتی که خواسته بیشتر از پانصد میلیون ریال باشد.
- در موارد دیه یا ارش، درصورتی که میزان یا جمع آن ها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.
- دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق
- دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه
- دعاوی و درخواست های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت
- اعسار از پرداخت محکوم به، مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد.
- جنبه عمومی جرایم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی، درصورتی که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد.
- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آن ها حبس درجه هفت باشد.
اعتراض به تصمیم شورا و ارجاع به دادگاه صلح
مطابق با ماده ٢۵ شورای حل اختلاف، اعتراض طرفین پرونده به تصمیم شورا و نیز اعتراض ثالث نسبت به گزارش اصلاحی و تصمیم شورا قابل طرح در دادگاه صلح همان حوزه قضائی است و چنانچه تصمیم یا گزارش اصلاحی توسط مرجع رسیدگی به اعتراض نقض شود، مرجع مذکور موظف است راسا به پرونده رسیدگی و رای صادر کند.
نکته مهم: گزارش اصلاحی قطعی است. درصورتی که یکی از طرفین به دلیل عدم تطابق گزارش اصلاحی با توافق صورت گرفته، به گزارش اصلاحی اعتراض داشته باشد، با دستور دادگاه صلح اجرای گزارش اصلاحی متوقف و در همان دادگاه به اعتراض رسیدگی می شود.
اجرا گزارش اصلاحی در دادگاه صلح
گزارش اصلاحی موضوعات ذیل، پس از تایید قاضی دادگاه صلح مطابق قوانین و مقررات جاری کشور اجرا می گردد.
- کلیه امور مدنی و حقوقی
- جنبه خصوصی جرایم غیرقابل گذشت
- کلیه جرائم قابل گذشت به استثنای مواردی که متهم، متواری یا مجهول المکان است
- اختلافات و دعاوی خانوادگی