مهریه در حقوق خانواده ایران

نگاهی مختصر به مبحث مهریه در حقوق خانواده ایران

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

مهر یا صداق که به فارسی کابین معنا شده، مالی است که زن در اثر ازدواج کردن مالک آن می گردد و مرد هم در صورت درخواست زن ملزم به پرداخت آن می شود. در قانون مدنی کشور ما از ماده 1078 تا 1101 و موادی از قانون حمایت خانواده در مورد مهریه نکاتی را قانونگذار بیان کرده است. بطور کلی مهر (با کسره) به معنای محبت و دوستی می باشد، و مهر (با فتحه) به مفهوم کابین، صداق و مهریه می باشد. ماهیت مهریه در حقوق ایران مبتنی بر فقه امامیه بوده و مثل آن را در حقوق کشور های غربی و اروپایی اینگونه که در ایران است نمی توانیم در آن کشورها پیدا کنیم.

آنچه ماهیت مهر را به خوبی بیان می کند و در واقع موید دیدگاه فقیهان امامیه است، آیه 24 سوره مبارکه نساء می باشد که بیان می کند: ( پس چنانچه از آنها بهره مند شوید آن مهر معین که حق آنهاست به آنان بپردازید، و باکی نیست بر شما که بعد از تعیین مهر هم به چیزی با هم تراضی کنید (و بدانید که) البته خدا دانا و آگاه است).

بی شک در حال حاضر یکی از چالش های بسیار مهمی که در حوزه حقوق خانواده در جامعه ی ما وجود دارد بحث تعیین مهر یه های سنگین در عقد نکاح می باشد که اگر چنین مهریه هایی از نظر اسلام، حقوق و عرف جامعه ی ما ممنوع نباشد، لااقل تعیین مهریه های سنگین از نظر اکثر افراد جامعه ناپسند است و موجب مشکلات زیادی برای زوج های جوان در اوایل زندگی مشترک آنها می شود.

همانطور که بیان شد مهریه یکی از حقوق مالی زنان است که طبق قانون و شرع مقدس از همان لحظه عقد نکاح بین زن و مرد ایجاد می شود، و زن می تواند مهریه را از شوهر خود پس از عقد نکاح مطالبه کند، منتها نکته مهمی که باید به آن دقت کرد این است که هر چیزی را نمی توانیم به عنوان مهریه قرار بدهیم.

قانونگذار ما در ماده 1078 قانون مدنی می گوید: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد. بر همین اساس باید بگویم که ما نمی توانیم چیزهایی که مالیت ندارند و مال محسوب نمی شوند را به عنوان مهریه قرار بدهیم به عنوان مثال: 4 کیلو بال پشه، یا اعضای بدن انسان، یا مواد مخدر یا مشروبات الکلی و... چرا که تعیین چنین مهریه هایی اصلا ارزشی ندارد و دادگاه در این موارد مهر المثل را به زوجه پرداخت می کند.

در ماده 1080 قانون مدنی قانونگذار ما می گوید: تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است. پس بر اساس این ماده بنده پیشنهاد می کنم به پسران مهریه ای را قبول کنند که توانایی پرداخت آن را داشته باشند چرا که پس از عقد نکاح زن می تواند سریعا دادخواست مطالبه مهریه بدهد و یا حتی از حق حبس خود استفاده کند و بدون هیچ تمکینی از مرد مهریه خود را مطالبه کند پس در تعیین مهریه خیلی زیاد دقت داشته باشید و مهریه معقول را بپذیرید تا پس از ازدواج وارد چالش نشوید.